Tops
Taranmış elyaf bantlarıdır.
Tops/bobin taşıyıcısı
Bobinleri/topsları makinelere taşıyabilmek için kullanılan araçtır.
Taraklama
Elyaf kümesini tek lif haline getirerek sonunda bir tülbent oluşturma işlemidir.
Telef
Üretim gereği veya hatalı üretim sonucu ortaya çıkan malzemedir.
Tülbent
Tarak makinesinde penyör silindiri çıkışındaki lif tabakasıdır.
Tek filament ( monofilament)
Kalınlığı 0,1 mm’den fazla olan tek filament ipliktir (0,1mm’ye kadar monofilament iplik).
Tek filament iplik ( monofilament yarn)
0,1 mm’ye kadar kalınlığa sahip ve tek flamentten oluşmuş flament ipliktir ( 0,1 mm üstü = monofilament).
Tekstil
Elyafın elde edilmesinden tüketicinin istediği özelliklere sahip bir materyal (iplik,dokuma kumaş,örme kumaş ve dokusuz yüzeyler ) haline gelinceye kadar geçirdiği aşamalarla ilgili bir terimdir.
Tekstüre
Düz ve kırışık olan yapay filament ipliklerini doğal liflere benzetebilmek amacıyla kalıcı bir kıvrımlılık kazandırma işlemine tekstüre denir.
Tohum indeksi
100 tohumun gr olarak ağırlığıdır.
Tow
30000 dtex’in üzerinde çok sayıda flamentten oluşmuş flamentler topluluğudur (30000 tex’in altı= multifilament).
Tehlike
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelidir.
Telef
İstenmeyen elyaf veya elyaf dışı döküntüdür.
Tip bindirme
Farklı bir malzemenin makineye yüklenmesidir.
Telef malzemesi
Ring makinesinden kopan iplik/elyafın emiş sonucu biriktiği bölgedir.
Tip değişim kartı
Üretilecek yarı mamul veya mamulün üretimi için gerekli olacak çalışma bilgilerini kapsayan yazılı belgedir.
Toz maskesi
Elyaf uçuntularının, solunum yolu hastalıklarına neden olmaması için kullanılır.
Tekstil yüzeyleri
Konfeksiyon üretiminde kullanılan ipliklerden, liflerden veya ipliklerle liflerin kombinasyonlarından üretilen çeşitli yüzeylerdir. Bu yüzeyler Dokuma kumaşlar, Örme kumaşlar ve Dokusuz yüzeylerdir.
Tela
İşlenen kumaşa hacim ve direnç kazandırıp, giysiye verilecek biçime katkıda bulunarak, kumaşa dikim yıkanma, ütülenme gibi karşılaşabileceği işlerlerde destek rolü oynayan, giyside beklenen görünüm, kalite ve etkiyi elde etmek amacıyla farklı usullerle tutturulan ara katmandır.
Teyel
Kumaş üzerine birleştirme için yapılan geçici dikiş işlemidir.
Tıraşlama
Tekstil mamul yüzeyinin, üstündeki fazlalıkların kesilerek alınması ve yüzeyin düzgün hale getirilmesidir.
Tahar
Çözgü ipliklerinin örgü raporuna göre çerçevelerde bulunan gücü tellerinden,çözgü ipliğinin kopması halinde dokuma tezgahını yani makinesini durduran lamellerden ve atılan atkı ipliğini kumaş sathına iten Tarakta bulunan tarak dişlerinden geçirilmesi işlemidir.
Tarak
Çözgü ipliklerinin içinden geçirildiği, kumaşın enini, çözgü sıklığını belirleyen ve atılan her atkı ipliğini konumlandıran aparattır.
Tarak numarası
Pamuklu ve Yünlü sektörde 10 santimetredeki tarak dişi adedi.( İpekli sektörde ise 1 santimetredeki tarak dişi adedi )
Telef
Üretim sırasında açığa çıkan atık ipliği ve döküntüdür.
Tezgah
Dokuma makinesi
Tarak
Çözgülü örme makinesinde ipliklerin örme işlemine düzgün bir şekilde yönlendirilmesini sağlayan makine parçası
Tekstüre
Sentetik ipliklere ısıl ve/ veya mekanik işlemler yoluyla doğal iplik görüntüsü ve özellikleri kazandırma tekniğidir. Bu teknikle kontinü sentetik iplikler kullanım alanlarını genişletecek çok daha hacimli bir yapıya kavuşur.
Trilobe
Filamanlara ışık geçirgenliği ve yansıtma özelliği vermek için gerçekleştirilen üçgen kesittir.
Tuşe
Kumaşın yumuşaklık derecesidir.
Tüp
Kumaşın örüm sonrası kesilmemiş halidir.
Tüylenme dayanımı
Kumaşın, yüzeyinde aşınmadan dolayı tüylenme oluşmasına dayanımıdır.
Tafta
Bir tür sert ipekli kumaştır.
Taban
Halı hav veya yüzeyinin aksine halının arka kısmını meydana getiren iplik ve kumaşlardır.
Tufted
Eklenen iplik öbeklerinin halının arkasında yer alan kumaş örgüsü içinden geçirilerek kesik ya da bukle uçlu hav yüzeyi yaratılarak üretilen halı tipidir.
Tunik
Diz boyuna veya dizden biraz yukarıda uzun ceket veya buluzdur.
Trans tela
Ceket ve mantoda etek ucu ve kol ağızlarına yapıştırılan teladır.
Uçuntu
Üretim sırasında havaya uçan elyaf parçalarıdır.
Üretim reçetesi
Üretimde kullanılacak malzemelerin isimleri ve niceliklerini ile üretim yöntemlerini ve koşullarını tanımlayan yazılı kısa bilgidir.
Üfleme havası
Düzeden akan ipliğin soğutularak kalıcı şekil verilmesini sağlamak için 20± 2 C’de ve ayarlanmış hızda iplik üzerine verilen havadır.
Üretim Kabini
İpliğin düzeden çıkmasından sonra soğutma, yağlama işlemlerinin yapıldığı üfleme hava ve yağama sistemleriyle donatılmış dolaptır.
Üretim planı
Üretimde kullanılacak malzeme, makine ve ilgili parametreleri ile yöntemlerin belirtildiği yazılı açıklamadır.
Üretim numünesi
Üretime girecek desen/ürün için referans olarak kullanılan deneme ürünüdür.
Ütü taşı/takoz/sabitleyici
Düz örme üründe ütüleme sırasında ürünü şekillendirmek, sabitlemek vb. amacıyla kullanılan araçtır.
Ütü telefonu
Ütüleme sırasında parlamayı ve hassas kumaşlarda ısıdan dolayı oluşabilecek zararları önlemek için kullanılan aparattır.
Wilton tekniği ile dokunmuş halı
Jakar dokuma tekniği ile dokunmuş, tüylü yüzeyli, çok renkli halıdır.
Verev
Kumaşın çapraz kesilmesidir.
Volan
Dairesel hareketlerle bolluk verilerek hazırlanan parçadır.
Valör
Genişleyen parçadır.
Valon
Giysilere yapılan süsleme tekniği, garnitürdür.
X siluet
Geniş ve düz omuzları, bel hattını ortaya çıkaran ve etek ucuna doğru genişleyen etek formu ile dikkat çeken kadın giyimi moda tarzıdır.
Yardımcı malzeme
Bir ürünün hazırlanmasında temel malzeme dışında kullanılan malzemedir.
Yuvarlak örme/penye kumaş
İpliklerin iğneler vasıtasıyla ilmekler haline getirilerek oluşturulan esnek, elastik, dolgun ve yumuşak tekstil yüzeyidir.
Yaş bitim işlemi
Sulu ortamda yapılan kimyasal bitim işlemleridir.
Yalancı büküm tekstüre
Kısmi çekim almış ipliğin (POY), önce bir yöne, sonra diğer yöne tur verilerek, ısıl ve mekanik işlemlerin katkısıyla, yüksek hacimli, esnek bir yapı kazandırıldığı tekstüre yöntemidir.
Yaş açma makinesi
Yaş tüp kumaşı kesen makinesidir.
Yüksek Kapasiteli Lif Analiz Cihazı (HVI):
Pamuk lifinde renk, uzunluk, incelik, kopma mukavemeti, uzunluk uyumu, yabancı madde oranı gibi özellikleri aynı anda ölçebilen cihazı,
Yarı mamül
İplik oluşturmak için gerekli olan işlem adımlarından bir kısmının tekstil hammaddesine uygulanmış halidir.
Y siluet
Düz, geniş omuz vurgusu, gittikçe incelen, muntazam bel hattı ve düz eteği (veya erkek giyiminde düz pantolonu ile) ile ayırt edici giysi moda tarzıdır.
Yaka
Üst beden üzerinde yer alan kadın ve erkek giysilerinin bir parçası. Fonksiyonellikten daha çok dekoratifdir. Fonksiyonel nedenlerle veya dekoratif amaçlı deriden veya farklı malzemelerden yapılmasına rağmen genellikle giysi kumaşının aynısından yapılır.
Yaka; yaka hattı; yaka çevresi
Giysinin ön, arka veya omuzlarında genişleyen boyun açıklığı alanıdır. Yakanın şekli ve büyüklüğü giysinin tipine ve günün modasına göre belirlenir. Yaka kadın giyiminin önemli bir süsleyici unsurudur. kare yaka, kayık yaka, dikdörtgen yaka, açık yaka, oval yaka, Denizaltı biçimli yaka , ön yaka oyuntusu, U-yaka, V-yaka ve arka yaka gibi biçimleri vardır.
Yaka açıklığı; yaka hattı; yaka oyuntusu
Bir giysinin en üst kısmında sonlanan ve boyun çevresini saran açıklıktır.. Yaka açıklığına yaka eklenir. Yakasız giysilerde yaka açıklığı modaya uygun olarak farklı şekillerde biçimlendirilir.
Yanardöner kumaş
hafif gramajlı pamuklu, ipekli veya yünlü. Kumaşa farklı yönlerden bakıldığında gözle ayırt edilebilecek şekilde parlak renk değişimi oluşması için atkı ve çözgü ipliklerinin farklı renklerde kullanılması ile dokunmuş kumaştır. Kadın ve erkeklerin üst giyimlerinde kullanılır. Adını bulunduğu yerin renginin alabilen bir kertenkele türü olan „ bukelemun“ dan almıştır.
Yanmazlık bitim işlemi; tutuşmazlık
Yüksek risk ortamlarında giyilen iş elbisesi üretiminde kullanılan kumaşlara ve ev için üretilen tekstil materyallerinde uygulanır. Amonyak ve ürik hidrojen orthophosphate ile üretilir. Yanmazlık bitim işlemi uygulanan kumaşlar ateşle doğrudan irtibat halinde olduğunda karbonlaşır fakat ateşin yayılmasına neden olmaz.
Yansıtıcı Bantlar
Parlak renklerde iyi görülebilen bantlar. Polisler, itfaiyeciler, yol işçileri ve çocuk giyimi için üretilen iş elbiseleri üzerinde güvenlik-uyarı bantları olarak kullanılırlar. Görüş mesafesi düşük olan yollarda bile giysinin iyi görünebilmesini sağlarlar.
Yapay ibrişim
Üç kat penye ipliğin bükülmesiyle üretilmiş düz dikiş ipliğidir. Bu iplik uygulanan kasarlama ve merserizasyon işlemlerinden dolayı içgiyimin gerekleri olan parlaklık ve mukavemete sahiptir
Yapı; strüktür
Sade (düzgün), damarlı, kabartmalı, havlı, vb. olabilen tekstil kumaş yüzeyinin görünümü için kullanılan terimdir. Yapı türü, kumaşın yapısıyla verilir ve moda akımlarından etkilenir.
Yapısal dokunmuş kumaş
Dokuma veya bir fantezi iplikle oluşturulmuş olan damarlı, gözenekli yüzeyli tipik olarak pürüzlü tuşeli, pamuk kumaş, ipek kumaş veya yün kumaştır.
Yapısal örgü; yapısal örgü kumaş
Bir dokumada dikişlerin taşınması, ilmeklerin yakalanması gibi çok çeşitli öğeleri içerebilen bölge kabartma yüzeyli örgü için genel terim.dir.
Yapışkan dar bant
Dar ancak yapışma özelliği olan kumaş banttır.
Yapışkan kenar kıvırma bandı
Giysi kenarlarının kıvrılarak temizlenmesini sağlamak için, giysi kenar payları üzerine yapıştırılır. Etek, elbise ve paltoların etek uçlarına makine ile uygulanır veya dikilir.
Yapışkan tela; kâğıt tela
Kumaş teknolojisi ile üretilen yapışkan ara astarıdır.
Yapışkan Yama
Bir giysinin hasar görmüş noktalarına uygulanan, preslenmesi için termoplastik katmanlara sahip, üçgen, kare gibi geometrik şekillerde kumaştır.
Yapıştırma dikiş
Her iki kumaş yüzeyini veya diğer materyalleri yapıştırıcı bir madde, basınç ve ısı kullanmak suretiyle oluşan birleştirmeye denir. Nokta yapışkanlı ve sıvama yapışkanlı olmak üzere iki çeşidi vardır.
Yapışık elyaflı kumaş
Birden fazla lif tülbendinin birbirlerinin üzerine yardımcı malzemelerle tutturulmasıdır.
Yarasa Kol
Koltuk altı normal yerinden çok aşağıda, kol evi belirgin bir şekilde derin ve üst kısmı çok bol olan kimono kol . Kadın giysilerinde modaya uygun olarak kullanılır.
Yarı imal(dikim) giyim
Giysinin kişisel vücut hatlarına uyum sağlaması (kısaltılması, uzatılması, genişletilmesi, vs.), denendikten sonra ayarlanabilmesi ve tamamlanabilmesi için, bazı montaj ve bitim işlemlerinin yapılmamasıdır. Aksi takdirde hazır-giyim giysi olur.
Yarı mat iplik
Genellikle 60-120 mm uzunluk, 56/58’s ve 58/60’s incelikte hibrid(/ kırma/ karışık) yün ve uzun coars’tan yapılan 50-100 inceliğinde, yarı künt tarzda eğirilmiş tex’li yündür. Sıkı, yeterince uzun, ancak sadece küçük miktarda kısa lifleri içeren yünden oluşmuştur. Bu tarzda diğer lifler aynı zamanda devetüyü ipliği, kaşmir, tiftik yünü vb. halinde eğirilmiş olabilir. Hatta yarı matlaştırmak için poliakronitril, poliamid, viskoz vb. 5,6-13 dtex inceliğinde sentetik elyaf da kullanılabilir. Yarı-mat lifler genellikle elde örme için (süeter, hırka, bayan mantosu) döşemelik kumaş, kilim ve dekoratif kumaş örtü vb. için kullanılabilir.
Yarık cep;yarma cep;yırtmaçlı cep
Elbise üzerinde çeşitli yerlerde ve yönlerde olabilen yırtmaç açıklığına sahip ceptir. Çeşitli türleri vardır; fletolu cep ( bantlı/biyeli cep ), uçları zımbalı cep ve süslemeli fletolu cep .
Yarım hırka (örme hırka)
Sadece bir askı sırası ile değişen iki taraflı sıranın oluşturduğu çift yüzlü atkılı örmedir. Askı sırasının olmadığı yüzde büyük ilmekler -boncuk olarak da adlandırılan- oluşur. Sportif ve kışlık giysilerde kullanılır.
Yarım kemer
Süsleme amaçlı kullanılan kısa kemerdir. Pir paltonun arka bölümünde bel hattına yerleştirilir. Bir veya birden fazla parçadan oluşabilir. Dekoratif işlevinin yanı sıra, giysinin bel genişliğini ayarlamayı sağlar. Yarım kemer dikim tekniği açısından iki türlü uygulanabilir. İlki, giysiden ayrı olarak hazırlanan kemer yan dikişlerdeki lişetlerden geçerek giysinin tüm bel çevresine uygulanabildiği gibi, sadece arka bedende tutturularak da kullanılabilir. İkincisi, hazırlanan kemer yan dikiş arasına yerleştirilerek sabit olarak tüm bel çevresine veya sadece arka bedende kullanılabilir.
Yarım kimono Kol
Sadece ön kol kimonodur; arka kol kol üstüne sahiptir.
Yarım kol; kısa kol
Boyu dirseğe kadar olan koldur.
Yarım pike
İki çözgü ve bir atkının oluşturduğu dikine veya çapraz ripsleri olan, tuşesi dolgun pamuklu veya ipekli kumaştır. Bayanların elbise veya bluzlarında kullanılır.
Yarım raglan Kol
Ön koluraglan kol ve arka kolu kol üstüne sahip takma koldur veya bunun tersidir (ön veya arka kol raglan olabilir). Modaya uygun olarak kadın giysilerinde kullanılır
Yarım önlük
Bel bağı; kuşak ile bağlanarak, giysilerin belden aşağı kısmını korumak için kullanılan, eteğe benzeyen giysidir.
Yarım Çorap
Bacaklara giyilen giysi aksesuarıdır. Boru şeklinde ve uç kısmı ayak biçimindedir; üst kenarı elastik iplikten örme veya içine geçirilerek bitirilir. Yün, pamuk ve sentetik ipekten örülür.
Yastık danteli; bobin danteli
Çok geniş sıralı iplik gruplarında, ipliğin ara geçişlerle sarılmasıyla üretilen tekstil kumaşı ürünüdür. Bir yastık üzerinde bobin çevresine iplikler sarılarak yapılan dantel, özellikle çözülmüş makara ipliklerinden kullanım amacına uygun olarak uygulanır.
Yatak giysileri
Uyurken giymek için tasarlanmış giysiler. Avrupa‘da orta çağın sonlarından beri kullanılırlar. Ilk yatak giysileri sıradan gömlekler olmasına rağmen ayrıca giyilirlerdi. Pijamanın yavaşca popüler olduğu 19. yüz yılda genellikle gecelik kullanılırdı. Günümüz kadınlarının yatak giysileri bir sabahlıkla tamamlanabilir. Bebek uyuma sepetleri bebekler ve yeni yürümeye başlayan çocuklar için tasarlanır.
Yatay (kilim) dokuma
Kilim benzeri yaygıların üretilmesi sırasında düğüm kullanmayan bir tekniktir. Çözgü sıraları zemin olarak kullanılmaktadır ve atkı sıraları da hem zemin hem de desen oluşturmada kullanılmaktadır. Atkı sıraları basit olarak çözgülerin arasından geçirilerek dokuma gerçekleştirilmiştir.
Yazlık Giysi
Tipik olarak hava geçirgen, hafif, açık tekstil kumaşlarından üretilmiştir. Ya yarı astarlanmıştır ya da astarlı değildir. Yaz aylarında giyilmek için tasarlanmıştır.
Yazlık ceket Özellikle açık renkli, gözenekli, hafif gramajlı kumaşlardan üretilen; genellikle astarsız ve hafif çalışılan ince cekettir..
Yazlık Smokin ceket
Genel olarak ılıman havalarda giyilen, beyaz yazlık cekettir.
Yağ lekesi
Kumaşta istenmeyen farklı bir parlaklığı olmasıdır.
Yağmurluk, Trençkot
İlkbahar ve sonbaharda yağmurlu havalarda kadın ve erkeklerin yağmurdan korunmak için kullandıkları bir dış giysidir. Kabartılmış ipek rippsden veya pamuklu rippsden üretilmiş ve su iticilik yapılmıştır. İlk başta tek sıra kapamalı, gizli patlı, kolu bileğe doğru daralan raglan kollu fleto cepler yağmurluk biçimi değişmeden uzun süre kalmıştır. Ancak günümüzde zamanın modasına göre değişik biçimleri olabilir.
Yağmurluk (Mackintosh)
Biritanya orijinli, yağmurluk- özellikle kauçuklanmış kabandır.. Adını, 1980 yılında su iticilik bitirme işlemi uygulanmış kumaş patentini alan Charles Mackintosh’tan almıştır.
Yelek (1)
Bedeni dar veya bol şekilde örten, ön kapamalı, bel hizasında veya altında kısa, kolsuz veya kollu giysidir.Ön kapaması tek veya çift sıra düğmeli olabilir. Bedeni örten yelek kolsuzdur, klapalı yakası olmaması tipik özelliğidir ve erkek takımlarının bir parçasıdır. Arka parçası astardan, ön parçası takımın kumaşından üretilir. Kollu yeleğin genellikle klapalı yakası vardır; spor giysilerin bir parçasıdır ve ceket yerine giyilir.1930’lu savaş yıllarında yeleğin orijini kolluydu. 18. yüzyılda kuyruksuz ve kolsuz bugünkü şeklini almıştır. Zengin işlemeli lüks kumaşlardan üretilmiştir.
Yelek (2)
Tek veya çift sıra düğme kapamalı olabilen, bazen özel ön uyumu ile yakalı, üstü bedene oturan giysidir. Genellikle ön parçası takımla aynı kumaştan, arka parçası ise astardan kesilir. Yeleğin orijini XIV. Louis zamanına tarihlenir. Biçim olarak aynı fakat kolları olan yeleğin, önleri aşırı derecede süslü ve parlaktı ve evde sabahlık olarak giyilirdi. 18. Yüzyılda kolları genişledi, boyu kısaldı, biedermeier dönemi boyunca renk olarak erkek giysilerinin baskı unsuru oldu. 20. Yüzyılın ortalarından hemen sonra erkek takımlarının ayrılmaz bir parçası oldu. Halkın yaşam alanlarında ve ofislerde yeterli ısı ortamı oluştuktan sonra daha az giyildiği görülmüştür.
Yelken bezi
Çözgü ve atkıda dokumayı değiştirerek dik bir çizgi yaratan dimi ve saten dokumada yarı-kalite iplikten kalın, orta gramajda pamuk kumaş. Tipik olarak erkek çamaşırında kullanılır. Kullanımına bağlı olarak duck türleri arasında ayrıma gideriz (mesela döşekler için, panjurlar için, çamaşır ve yatak örtüleri için)
Yeni Zelanda keteni
Yenizelanda sahillerinin Marshland adalarına özgü yetişen bilinen keten yapraklarının lifidir. Teknik olarak lif; parlak, beyaz, ince ve 1-1,5 m. uzunluğundadır. Temel olarak kanvas ve halat üretiminde kullanılır.
Yenilik
Kadın ve erkek giysilerinde kullanılan klasik kumaş ve örmelerden farklı olarak, kumaş ve örmelerde moda olan renkler, dokular ve desenlerdir.
Yorganlama
Kumaşın kesin olarak belirlenmiş bölümlerinde kumaş içi doldurularak dantel deseni verilmiş dekoratif dantel öbekleridir.. Bu tekniğin uygulanmasında, dekoratif amaçlar için fildişi veya taşlar, boncuklar, mücevherlerin kakmalarından ilham alınmıştır.
Yumuşak zar; yumuşak kaplama
Suya dirençli fakat hava alan ve sıcak tutan modern dış giyime verilen ortak isimdir. Membran ve membran olmayan kumaşlar vardır. Yüksek mekanik dirençli ve hafif gramajlıdır.
Yunan tarzı giyim
Helenik Dorlar, Homer devrinden önce ten üzerine sarılan ve omuzda iğnelerle tutturulan dörtgen bir yün kumaş yarattılar. Bu elbise, kadın ve erkekler için aynıydı. İyonlular sayesinde Yunanlılar, şimdi birbirine tutturulup dikilen ve daha sonra katlanan bir tunik olan chiton’u (bir tür yün tunik) benimsediler. Erkeklerin chiton’u kadınlarınkinden kısaydı. Soğuk havalar için himation (pelerin) vardı, bu, yaklaşık 1,5 m genişliğinde ve 3 m uzunluğunda bir kumaş parçasıydı, erkekler tarafından omuza atılarak ve kadınlar tarafından baş üzerine örtü olarak kullanılırdı.
Yüksek bel hattı
Temel bel hattından yukarıda olan bel hattı. Düşük bel hattının tersidir.
Yüksek hacimli iplik
Alındığı materyalden daha hafif olan eğrilebilir liflerden iplik. İplik hacmine (bulk) özel bir bitim verilir- yüksek kullanışlılık, gözeneklilik ve estetik görünüm gibi niteliklere sahip hazır yapım ürünler(örgü üst giysiler, iç çamaşırı) sağlayan ve onları dolgun ve yumuşak tuşeli kılan bir kaplamadır.
Yüksek teknoloji
Endüstrinin tüm alanlarında üstün kalite ve yüksek teknoloji için kullanılan ortak terimdir. ürün yenileme ve geliştirme göstergesidir. Giysilerde yüksek teknoloji, giysiler ve tekstillerin üretimi için yeni teknolojileri ve moda aksesuarlarını içeren, yeni kimyasal liflerle ilişkilidir. Giysi tarzları daha teknik, yalın ve ciddi görünüm kazanır. Adı İngilizce "High- Style and Technology" ifadesinin kısaltmasından türetilmiştir.
Yün
Hayvanların (koyun, keçi, deve, tavşan gibi) tüylerinin veya kürkünün kesimi, ayıklanması veya epilasyonu ile elde edilen doğal hayvan lifi. Koyun yünü, tekstil sanayinde en geniş kullanıma sahiptir; bunun kadar olmasa da deve ve keçinin yünü de popülerdir. Tüy, derinin dışında büyüyen keratinli bir liftir. (Keratin, karbon, hidrojen, nitrojen, oksijen ve az oranda sülfürden meydana gelir.)
Yün eşarp; yün atkı
Bir kenar ölçüsü en az 70 cm. olan kare biçiminde giysi aksesuarı. Yünlü kadre ipliğinden dokunur; keçeleştirilir ve kenarları saçaklarla süslenir. Soğuk havaya karşı koruma işlevi görür. Bir zamanlar kırsalda özellikle yaşlı kadınlarca giyilen popüler bir aksesuardır.
Yün peluş ( yün elyaf)
Kalın, ince havlı yüzeyi olan ve yumuşaklık, düzgünlük, hacimlilik ve doğal bir esneklik veren, %100 merinos yününden yeni örme türü; yumuşak tuşelidir. Yün peluş, tipik olarak spor giyiminde, anoraklarda, ceketlerde, yeni tarz palto ve soğuktan koruyucu gömleklerde kullanılır, bunların hepsi makinede yıkanabilirdir.
Yünlü flanel
Yünlü flanel kumaşın yüzünde ve tersinde tüm yüzeyi kaplayan, dokumayı tamamen yada kısmen kapatan uzun ve taranmış yatık hav bulunan, yumuşak tuşeli bir kumaş çeşididir. Kamgarn ve ştrayhgarn iplikten (ikiye iki dimi)dokuma ile dokunarak üretilmiştir. Çeşitli gramajlarda yapılabilir. Kadın ve erkek üst giyiminde, kadın elbiselerinde kullanılır. Adı Galce yünlü giyim eşyası anlamına gelen "gwlamen" kelimesinden "flannen" ve "flannel" olarak değiştirilmiştir.
Yünlü kumaş
Yünlü kumaş özelliği ve görünümü kazandırmak için yün veya kimyasal eğrilmiş liflerden, bu ham maddelerin tekstil artıklarından veya diğer karışım ve liflerden üretilir. Tuşesinin, dokusunun ve gramajının niteliği çeşitlidir; iyi yalıtım özellikleri vardır ve elastikliği, kırışma ve deformasyona dayanıklı olması demektir ve kolayca form verilebilirdir. Temizleme ve yıkaması, kimyasal lif içeriğine bağlıdır. Bayan, erkek ve çocuk giyimi için çok geniş çaplı kullanımı vardır.
Yüzme
Kumaş boyunca pek çok bağlantı noktasından serbest geçen çözgü ve atkı iplikleri için kullanılan teknik bir terimdir.Yüzey üzerine yatarlar ve pek çok lanse dokuma deseni oluştururlar.
Yüzme giysisi;mayo
Kadın ve erkeklerin yüzerken giydikleri spor tarzda giysidir. Vücudu sarar, ten üzerine giyilir ve genellikle elastik örme kumaştan üretilir. Kadın ve genç kızların yüzme giysisi bedeni ve kalçayı örten tek parça (mayo) veya sütyen ve külot/şorttan oluşan iki parça (bikini) giysidir. Erkeklerin yüzme giysisi tek parçadır. Yüzme giysisi 19. yüzyılın sonlarında ortaya çıkmış ve 20. yüzyılda kesim ve tekstil kumaşı açısından modaya uygun şekilde modernize edilmiştir.
Yıka ve giy; pratik giyim
Yıkadıktan sonra çabucak kuruyan ve ütülemeye gerek olmayan veya hafifçe ütülenen giysi parçaları için genel bir terimdir. Bu tür ürünler için ön şart, sadece onların tekstil kumaşları değil, aynı zamanda astarları, içindeki madde ve ipliğinin buruşmaya dirençli olması ve şeklini korumasıdır.
Yıkama
Bir su banyosunda tekstil kumaşlarını temizlemek için yapılan işlemdir. Yıkama, ilgili kombinasyonlarda aşağıdaki işlemlerin tümünü veya bazılarını içerir:
- ıslatma, ön yıkama ve ana yıkama – deterjan veya diğer ürünlerin varlığında genellikle ısıtma ile ve mekanik işlem ile yürütülür- ve sudan geçirme;
- su çekme, yani yukarıda sözü edilen işlemler sırasında veya bitişinde gerçekleştirilen çevirme veya burma.
Bu işlemler makine ile veya elle yürütülür.
Yıkama tüpündeki sayılar maksimum sıcaklık değerini °C olarak gösterir ki bunu aşmamak gerekir. Yıkama tüpünün altındaki çubuk, özellikle kolay bakımlı materyaller için düşük mekanik hareketli yumuşak işlemleri karakterize eder. Çift çubuk özellikle yün maddeler için çok hafif işlemi belirtir.
Yıkanmış görünüm; Solmuş görünüm
Tekstil kumaşları, ( dokuma kumaşlar ve örmeler ) ve giysilerin moda olan biçimlerinde, yıkanarak elde edilen eski ve solmuş görünüme verilen addır. Bu terbiye işlemi ilk kez denimde kullanılmış, fakat daha sonraları yünlü kumaşlarda , örmelerde ve özellikle genç giyiminde uygulanmıştır. Bu terbiye sonucu yapay olarak eskitilip soldurulmuş olan çok yumuşak (tuşeli) bu tür pamuklu ve yünlü kumaşlar, özellikle 1980’lerin sonlarında moda olan pantolonlarda çok aranan bir özellikti. Terimı İngilizce’den türetilmiştir.
Yıkanmış yün
Yün yağı ter, kum, toz içeren kırpılmış yündür. Bu kirletici maddeler çeşitli tarzlarda yünden ayrıştırılır. En sık kullanılan tarz bir su banyosunda (emülsiyon yapmak diye adlandırılır) gaz yağında veya petrolde yıkamaktır. Yağlı yünden elde edilen bu bol suyla yıkanan (temizleme) yünün miktarına rendement adı verilir, yani yıkama sonrası yün hâsılatı anlamına gelir. Bu değer koyunun türü ve kirin miktarına bağlı olarak % 35 ile 80 arasında değişir. İyi yün (merinos) kaba yünden daha az hasılata sahiptir. Yapağı rengi genellikle, beyaz, sarımsı, sarı, yeşilimsi sarı, kahverengimsi, kırmızımsı, grimsi, mavimsi vb. olur. Yün genellikle rengini ter, yağ ve yağlı yapağının yakaladığı tozdan elde eder. Sağlıklı bir yün yıkandıktan sonra bile kendi renk tonunu korur. Avustralya merinos yünü genellikle beyazdır. Melez cins yünü genellikle sarımsı veya sarı vb. olur.
Yıpranmış görünümlü kumaş; yıkanmış kumaş; solmuş kumaş
Genellikle özel boyama teknikleri veya baskı teknikleri ile defalarca yıkanmış görüntüsü verilmiş bir kumaşın daha özel olarak kot kumaşın tarifidir. Spor giyimde popüler bir görüntüdür. Yıpranmış görünüm için de kullanılır.
Yırtmaç
Giysinin giyilmesini ve hareketleri kolaylaştırmayı sağlayan giysi açıklığıdır. Aynı zamanda dekoratif bir işlevi olabilir veya moda eğilimlerinin etkisinde kalabilir.
Yırtmaç ucu sabitleme; fleş
İlik, yırtmaç veya açıklık ya da cebin tamamlanması; el veya makineyle yapılır, genellikle çeşitli şekillerde (üçgen, daire vs.) dekoratif bir bitim parçasıdır. Kısa, düzgün dikiş sıralarının oluşturduğu düz kapama ve yırtmaç, açıklık, kat veya pili dekore etmek için kullanılan kama biçimli kapama olarak ayrılır.
Yarı Kamgarn Vargel
Boyalı ya da ekru bams hazırlama makinelerinde taranır. Kovadan fitil beslemeli olarak vargele bağlanıp tek kat iplik haline getirilir.
Yapay kesikli elyaf
Yapay elyafı, pamuk ve yün elyafıyla birlikte işleyebilmek için, isteğe göre şekillendirip belli boyda kesilmesiyle elde edilen elyafa,"yapay kesikli elyaf” denir.
Yalancı büküm teksture
Bu yöntemde; sevk silindirleri tarafından alınan iplik, iğ içerisine gönderilir. İğin iç kısmı boştur ve ipliğin hareketine dik konumda bulunan ipliğin sarıldığı bir pim bulunmaktadır. Pim, sevk ve alıcı silindir arasında yer alır. Hareketsiz haldeki filament iplik iğin döndürülmesi ile ipliğin her iki tarafında da eşit miktarda ve ters yönde bir büküm oluşur. İpliğin bir tarafında ''S'' büküm diğer tarafında ise ''Z'' büküm oluşur. Yalancı büküm metodunda ilk işlem fiksaj işlemidir. Fiksaj işlemi uygulanmasının nedeni ise, verilen bükümün kalıcılığını sağlamaktır.
Zımpara
Tekstil mamul yüzeyinin hafif tüylendirilme işlemidir.
Zincir programı/kalıp beyzi
Ürün tasarımında/siparişinde belirtilen modellerin fonksiyonelliği, biçimi ve üretim teknikleri göz önünde bulundurularak hazırlanan çorap üretim programıdır.
Zigil
Jalûzi perdelerin hareketli kanatlar üzerinde sallanmasını engelleyen telli sistem.
Z-büküm
Dikey olarak yerleştirilen ipliğin büküm tanımı, bunun lifleri “Z” harfinin merkezine benzeyen bir sağ taraf diyagonal helezon oluşturur. Kıvrım, sağ taraf olarak belirtilir ve “Z” harfiyle gösterilir.
Zibelin
Beyaz, tiftik türü liflerden veya başka parlak liflerin karışımından uzun, parlak, yumuşak havlı, kabarık yünlü kumaş. Hav yüzeyi, bezayağı , dimi veya saten tekniğiyle oluşturulmuş zemini tamamen örter. Bayanların paltoları ve pelerinleri için; erkeklerin spor ceketleri için kullanılır. İsmini “samur” anlamına gelen Fransızca “zibeline” kelimesinden alır(çünkü kumaş yüzeyi bu kürke benzer bir görünüme sahiptir).
Zibelin iplik
Uzun, renksiz tiftik, ren geyiği, tavşan ve ipek lif artıklarının karışımından elde edilen boyanmış yünden eğrilir.
Zigzag şerit
İlmek bağlamalı, polyester, viskoz hatta pamuk ipliğinden verev ağ yapılı tek iplik sistemli, renkli yumuşak yüzeyli, çift taraflı şerittir .Her iki kenar da düzenli dalgalar oluşturur. Zigzag şeridin eni genellikle 6mm ile 12 mm arasında değişir. Folklorik giysilerde, iç çamaşırlarda ve diğer giysilerde kullanılır
Zincir dikiş; kilit dikişi
El ve makine zincir dikişi arasında şu şekilde ayrım yapılır. El zincir dikişi, bir ilmek, bir sonraki dikişin ilmeğini yukarı aldığında gerçekleştirilir, dış kenarda zincir tipi bir şekil oluşturulur; bu, nakışta kullanılır. Makinede zincir dikiş, bir ilmek, bir sonraki dikişin ilmeğini veya başka bir ipliğin ilmeğini yukarı aldığında gerçekleştirilir; bu dikiş, bir örgü görünümüne sahiptir
Zincir ilmek
Bağlantısı olan bir örgü oluşturmayan, çözgüde dokumanın temel unsurudur.Her bir zincir, tek bir iplik tarafından oluşturulur ve bağımsızdır. Çok çeşitli örgü desenlerinde temel olarak kullanılır, buralarda, bağlı bir bütün oluşturmak için tamamlayıcı ipliklerle birleştirilir veya diğer dokumalarla birlikte kullanılır.
