Derstekstil

Seccade modelleri, görsel zenginlik sunan tasarımları ile dikkat çekmektedir. Özellikle desenlerde kullanılan canlı renkler, mevsimin enerjisini evlerimize taşımaktadır. Çiçek, yaprak, geometrik desenler gibi çeşitli motifler ise doğanın güzelliğini yansıtmaktadır. Bu desenler sayesinde evlerde hem sıcak bir atmosfer sağlanmakta hem de dekorasyona modern bir hava katılmaktadır.

Yeni teknolojileri kullanarak üretilen seccadeler de son dönemin trendleri arasında yer almaktadır. Akıllı seccade modelleri sayesinde abdest alırken namaz vakitlerini takip etmek, namaz esnasında doğru pozisyonu bulmak gibi kolaylıklar sağlanmaktadır. Aynı zamanda bazı akıllı seccadeler, sesli ve görsel uyarılar ile kıble yönünü belirlemekte ve namaz dualarını hatırlatmaktadır. Bu teknolojik özelliklerle donatılan seccadeler, namaz ibadetini pratik ve sorunsuz bir şekilde gerçekleştirmeye yardımcı olmaktadır.

• Farklı materyallerle üretilen seccade modelleri, ev ve mekân dekorasyonuna uygun olarak tasarlanmaktadır.
• İpek seccadeler, zarif bir görünüm sağlarken,
• Yün seccadeler ise sıcaklık ve konfor sunmaktadır.
• Ayrıca deri, peluş veya kadife gibi farklı malzemeler kullanılarak üretilen seccadeler de tercih edilebilmektedir.
• Modern ve şık tasarımlı seccade modelleri, minimalist ve çağdaş tarzı sevenler için idealdir. Bu modellerde genellikle düz ve sade renkler tercih edilmekte, desenler ise minimal şekillerle ifade edilmektedir. Bu sayede evinize modern bir hava katarken, namaz kılarken kullanacağınız seccadeyi de stilinize uygun bir şekilde seçebilirsiniz.  

Görsel Zenginlik Sağlayan Seccade Modelleri

Görsel zenginlik sağlayan seccade modelleri, ev ve mekanlara estetik bir görünüm kazandıran önemli bir dekorasyon elemanıdır. Hem kullanışlı hem de görsel açıdan cazip olan bu seccade modelleri, herhangi bir mekâna farklı bir atmosfer katmaktadır. Özellikle sonbahar ve kış sezonunda, evlerin ve mekanların daha sıcak ve davetkar bir görünüme sahip olması önemlidir. Bu nedenle, görsel zenginlik sağlayan seccade modelleri tercih edilmektedir.

Görsel zenginlik sağlayan seccade modelleri, çeşitli desenler, renkler ve materyallerle tasarlanmaktadır. Bu seccade modelleri, mekanlara renk ve canlılık katmakta ve dekorasyonun tamamını tamamlamaktadır. Özellikle doğal desenler ve soyut motiflerle bezeli olan seccade modelleri, kullanıldıkları mekanlarda göz alıcı bir etki yaratmaktadır. Zengin renk seçenekleri sayesinde, her zevke ve mekâna uygun seccade modelleri bulmak mümkündür.

Görsel zenginlik sağlayan seccade modelleri aynı zamanda kaliteli materyallerden üretilmektedir. Dayanıklı kumaşlar, yüksek kaliteli iplikler ve özenli işçilik, bu seccade modellerinin uzun ömürlü olmasını sağlamaktadır. Ayrıca, kolay temizlenebilir özellikleri ile de pratik bir kullanım imkânı sunmaktadır. Leke tutmayan ve su geçirmez özellikleri sayesinde, bu seccade modelleri günlük hayatta rahatlıkla kullanılabilmektedir. Ayrıca, kaymaz tabanları sayesinde de güvenli bir şekilde kullanım sağlamaktadır.

• Görsel zenginlik sağlayan seccade modelleri, ev ve mekanlara estetik bir görünüm kazandırır.
• Çeşitli desenler, renkler ve materyallerle tasarlanmaktadır.
• Kaliteli materyallerden üretilmiş olup uzun ömürlü ve pratik bir kullanım sağlar.

Yeni Teknolojilerle Tasarlanan Seccade Modelleri

Yeni teknolojilerle tasarlanan seccade modelleri, modern çağın getirdiği yenilikçi tasarım ve işlevsellikle birleştirerek daha kullanışlı ve estetik ürünler sunmaktadır. İnsanların ibadetlerini daha rahat ve keyifli bir şekilde gerçekleştirebilmeleri için geliştirilen bu yeni seccade modelleri, birçok özellikleriyle dikkat çekmektedir.

Görsel zenginlik sağlayan seccade modelleri, farklı desenler ve renklerle kullanıcılarına estetik bir deneyim sunmaktadır. Artık sadeliğin ötesine geçen seccade tasarımları, ev ve mekân dekorasyonuna uyum sağlayabilme özelliğiyle de tercih edilmektedir. Bu yeni seccade modelleri, kullanıcıların evlerinde, işyerlerinde veya herhangi bir mekânda ibadetlerini gerçekleştirirken görsel bir şölen yaşamalarını sağlamaktadır.

Yeni teknolojilerle tasarlanan seccade modelleri, kullanım kolaylığı sunması ile de ön plana çıkmaktadır. Dokunmatik ekranlı seccade modelleri sayesinde kullanıcılar, istedikleri ayarları kolayca yapabilmekte ve tercih ettikleri fonksiyonları kullanabilmektedir. Bunun yanı sıra, kaymaz tabanlı seccade modelleri de kullanıcılara daha güvenli bir ibadet deneyimi sunmaktadır. Üzerine düşen suyu emerek kuru kalabilen seccade modelleri de temizlik açısından oldukça pratik bir kullanım sağlamaktadır.

Kullanım Kolaylığı Sunan Yeni Seccade Modelleri

Günümüzde, seccade modelleri hem ibadetlerimizi yerine getirirken hem de ev ve mekân dekorasyonuna katkıda bulunurken pratik kullanım özellikleriyle ön plana çıkmaktadır.

1. İmalatında Yüksek Kaliteli Malzemeler Kullanılan Seccadeler

Bir seccadenin kullanım kolaylığına katkıda bulunan en önemli faktörlerden biri, malzeme kalitesidir. Yeni seccade modellerinde, imalat aşamasında kullanılan malzemelerin kalitesi göz önünde bulundurularak tasarlanır. Kaliteli malzemeler, seccadelerin uzun ömürlü olmasını ve kolay temizlenebilmesini sağlar.

2. Kaymayan Düzeneklere Sahip Seccadeler

Kullanım kolaylığı sunan yeni seccade modelleri arasında, kaymayan düzeneklere sahip olanlar oldukça popülerdir. Seccade kenarlarına yerleştirilmiş kaymayı önleyici özellikler, seccadelerin yerinde sabit kalmasını ve ibadetler sırasında kullanıcının rahat etmesini sağlar.

3. Taşıma ve Saklama Kolaylığı Sağlayan Modeller

Bazı seccade modelleri, taşıma ve saklama konusunda kullanıcılara pratiklik sunmaktadır. Katlanabilir veya yuvarlanabilir özelliklere sahip olan bu modeller, seccadenin istenilen yere götürülmesini ve kullanılmadığı zamanlarda kolayca saklanmasını sağlar.

Yukarıda bahsedilenler, kullanım kolaylığı sunan yeni seccade modellerinden sadece birkaçıdır. İbadetlerimizi yerine getirirken rahat etmek ve evimizin dekorasyonuna katkıda bulunmak isteyenler için bu modeller oldukça idealdir. Her bir seccade modelinin kendine özgü özellikleri bulunmaktadır, bu nedenle kullanıcıların ihtiyaçlarına ve tercihlerine uygun bir seccade modeli seçmeleri önemlidir.

Farklı Materyallerle Üretilen Yeni Seccade Modelleri

Yeni seccade modelleri, her mevsimde kullanılan ve ev ve mekân dekorasyonuna farklı bir hava katan önemli aksesuarlardan biridir. Sonbahar ve kış sezonu için özellikle farklı materyallerle üretilen seccade modelleri oldukça ilgi çekicidir. Bu modeller hem görsel zenginlik sağlamakta hem de kullanım kolaylığı sunmaktadır.

Farklı materyallerle üretilen yeni seccade modelleri, her tarza ve zevke uygun çeşitlilik sunmaktadır. Bu modeller arasında özellikle deri, kadife, ipek ve yün gibi materyaller tercih edilmektedir. Deri seccadeler, modern ve şık bir görünüm sağlarken, kadife seccadeler ise daha zengin ve gösterişli bir atmosfer yaratmaktadır. İpek ve yün seccadeler ise yumuşak bir dokunuş ve sıcaklık hissi sunmaktadır.

Bunun yanı sıra, yeni teknolojilerle tasarlanan seccade modelleri de son zamanlarda oldukça popüler hale gelmiştir. Bu modellerde, dokuların yanı sıra kablosuz şarj özelliği, ısıtma sistemi, ışıklandırma gibi farklı özellikler bulunmaktadır. Bu sayede seccadeler, sadece bir dini ibadet aracı olmanın ötesine geçerek kullanıcılarına daha fazla konfor ve pratiklik sağlamaktadır.

Ev ve mekân dekorasyonuna uygun seccade modelleri, dekorasyon trendlerine uyum sağlamak ve mekanlara uyumlu bir görünüm katmak için özenle tasarlanmaktadır. Bu modeller arasında geometrik desenlere sahip olanlar, minimalist tarzı sevenler için ideal bir seçenek olabilir. Aynı zamanda çiçek motifleri, etnik desenler ve modern grafiklerle süslenen seccade modelleri de evinizdeki veya mekanınızdaki atmosferi canlandırmak için harika bir seçenek sunmaktadır.

• Sonbahar ve kış sezonu için yeni seccade modelleri
• Görsel zenginlik sağlayan seccade modelleri
• Yeni teknolojilerle tasarlanan seccade modelleri
• Kullanım kolaylığı sunan yeni seccade modelleri
• Farklı materyallerle üretilen yeni seccade modelleri
• Modern ve şık tasarımlı yeni seccade modelleri
• Ev ve mekân dekorasyonuna uygun seccade modelleri

Modern ve Şık Tasarımlı Yeni Seccade Modelleri

Birçok insan için seccade sadece bir ibadet örtüsü olarak bilinirken, son yıllarda seccade tasarımında büyük bir değişim yaşanmıştır. Artık seccade modelleri, modern ve şık tasarımlarıyla mekanlara estetik bir görünüm katmaktadır.

Bu yeni seccade modelleri, farklı materyaller kullanılarak üretilmektedir. Örneğin, süet ve kadife gibi yumuşak dokulu kumaşlar tercih edilmektedir. Bu sayede hem estetik bir görünüm elde edilirken hem de kullanım kolaylığı sağlanmaktadır. Ayrıca, bazı modellerde anti-slip özelliği ile kaymaz tabanlar kullanılmaktadır, bu da namaz kılarken daha güvenli bir deneyim sunmaktadır.

Ev ve Mekân Dekorasyonuna Uygun Seccade Modelleri

Bir evin veya mekânın dekorasyonu hem estetik hem de işlevsel özelliklerini yansıttığı için önemlidir. Halılar ve seccadeler de bu dekorasyon unsurları arasında yer almaktadır. Özellikle evlerdeki ibadet alanlarına estetik bir dokunuş sağlamak amacıyla kullanılan seccadeler, aynı zamanda dekorasyonun bir parçası olarak da dikkat çekmektedir.

Ev ve mekân dekorasyonuna uygun seccade modelleri, çeşitli renk, desen ve malzeme seçenekleriyle kullanıcılara geniş bir yelpaze sunmaktadır. Örneğin, minimalist bir mekân dekorasyonu için sade ve düz renklerde tasarlanmış seccadeler tercih edilebilir. Bu seccadeler, mekâna huzurlu ve sakin bir atmosfer kazandırırken, diğer dekorasyon unsurlarıyla uyumlu bir görünüm sağlar.

Diğer yandan, daha renkli ve canlı bir mekân dekorasyonu için desenli seccadeler tercih edilebilir. Bu seccade modelleri, odanın enerjisini yükselterek canlı bir ortam oluşturur. Geometrik desenler, çiçek motifleri veya etnik desenler gibi farklı seçenekler arasından kullanıcı, kendi tarzına ve dekorasyonuna uygun olanı seçebilir.

• – Minimalist ve sade tasarımlar,
• – Canlı ve renkli desenler,
• – Siyah-beyaz kombinasyonları,
• – Doğal ve organik malzemeler,
• – Retro tarzı seccadeler,

Ev ve mekân dekorasyonuna uygun seccade modelleri, kullanıcıların tarzına ve zevklerine göre geniş bir seçenek sunmaktadır. Bu modelleri kullanarak evinizin veya mekanınızın dekorasyonunu tamamlayabilir ve hem estetik bir görünüm elde edebilir hem de ibadet alanınızı daha özel ve özenli bir hale getirebilirsiniz.

Polar, 1970’lerde Malden Mills’in tüm modern yapağı yarattığı temel olan polyester yapağı geliştirmesiyle ortaya çıktı. Malden Mills, daha önce suni kürk ve yünlü giysiler üretmesiyle biliniyordu ve şirket, bu kumaşların yalıtım özelliğini, doğal yünün getirdiği sorunlar (örneğin ıslak olduğunda ağır olmak ve onu oluşturmak için koyuna ihtiyaç duymak) olmadan çoğaltmak istiyordu.

Malden Mills, dış giyim şirketi Patagonia ile ortaklık kurarak, yünü taklit etmek için yapılan güçlü, tüylü bir kumaş olan Synchilla yapağı çözdü.

Malden’in sahibi – Aaron Feuerstein yünlü kumaşın patentini almamaya karar vererek, kitleler tarafından erişilebilir ve satın almanın ucuz olmasına izin verdi. Şimdi PolarTec adı altında çalışan şirket, bugün de ünlü kumaşını yapmaya devam ediyor.

Polar kumaş genellikle yapağı daha yumuşak ve daha hafif olduğu için yün kumaşa tercih edilir. Bazı insanlar da yün giydiklerinde kaşınıyorlar. Ancak bu reaksiyonun sentetik polyesterde olması mümkün değildir. Bununla birlikte, yün tamamen doğal ve çevre dostu olma avantajına sahipken, polar sadece geri dönüştürülmüş plastiklerden üretildiğinde çevre dostudur.

Polar

Yünden daha yumuşaktır.

Daha hafiftir.

Islakken yalıtmaz.

Nefes alabilir.

Statik elektrik oluşturarak toz ve evcil hayvan tüylerini çekebilir.

Yün

Kaşıntılı (Alerjik veya Dermatolojik) olabilir.

Doğal, çevre dostudur.

Islatıldığında bile yalıtkandır.

Nefes alabilir.

Polar Kumaş Üretimi

Polar kumaş üretimi, bileşen elyafı polyesterin oluşturulmasıyla başlar.  Başlangıçta tescilli PET adıyla bilinen bu polimer, bir asidin etilen glikol ile reaksiyona sokulmasıyla, yüksek sıcaklıkta spinnaret adı verilen deliklere sahip özel bir diskten ekstrüde edilen bir polimer oluşturarak yapılır. Üretilen lifler daha sonra bir filaman haline getirilir.

Polyester, geri dönüştürülmüş polyester filament olarak adlandırılan elyaf oluşturmak için yontulmuş ve eritilmiş geri dönüştürülmüş plastik PET şişelerden de üretilebilir. Bu malzemenin GRS sertifikası ile doğrulanması gerekir. 

Grej kumaşları örmek için uygun malzeme kullanın. Çözgü veya atkı dairesel makine dahil olmak üzere makineler, bu iki makine farklı türde bir kumaş yapısı üretecektir. 

Çevre dostu boyarmadde kullanarak herhangi bir renge boyanır. 

Örme kumaş bir fırçalama makinesinden geçirilir. Bu özel makine, çok sayıda kaldırma silindiri kullanarak kumaştaki lifleri kaldırır. Ayrıca, ısı tutma kapasitesini zenginleştirmek için ek olarak fırçalanabilir.

Başka bir özel makine, kabarık lifleri keserek poların tanıdık, kabarık havını oluşturur. 

Orijinal polyester polar kumaşın yanı sıra, her biri kendi özelliklerine ve kullanımlarına sahip özel polar kumaşlar da mevcuttur.

Pamuklu veya Karma Yün Polar

Polyester yerine pamuk kullanarak veya karışımlı bir polar oluşturmak için polyesterle karıştırılır. İki ila üç iplikten üretilebilir ve fırçalanarak karakteristik bir derin yün havı oluşturur. Bu kumaş kolayca boyanır. Özellikle rahat ve lükstür. Üretiminden sonra genellikle sweatshirt olarak adlandırılır.

Likralı Tayt Polar

Bu yün, üstün rahatlık ve hareket sunan inanılmaz derecede çok yönlü bir kumaş oluşturmak için 4 yönlü esnemenin yanı sıra güçlü termal özellikler sunar. Sporcular için ideal olan bu esnek polar tipik olarak belirli bir spandeks (elastan) yüzdesi ile polyesterden yapılır. Birçok formda, alt tarafı fırçalanmış yünlü örgü jarse yüzü vardır.

Micro Polar Kumaş

Polyester bazlı bu polar, mükemmel termal performans ve oldukça yumuşak bir dokunuş hissi sunan hafif bir kumaştır. Hafif nefes alabilen kalitesinden dolayı, genellikle diğer kumaşlarla birlikte termal astar olarak kullanılır. Mevcut olan en ince polardır. Dolayısıyla ağırlık bakımından oldukça hafiftir.

Blizzard Polar Kumaş

Bu, özellikle kışlık giysiler ve battaniyeler için çok aranan kalın bir polar şeklidir. Kalın tüyleri ısıyı tutar ve o kadar yoğundur ki uçlarının kesildikten sonra bitmesi gerekmeyebilir. 

Fransız Havlusu

Bu, alt tarafı hafif bir polar ile pürüzsüz, yumuşak bir jarse olan dış tabakaya sahip örme bir kumaştır. Yukarıda anlatılan sweatshirt kumaşına benzer ancak daha az kalındır. Yünlü kumaşın belirgin dokulu görünümünü oluşturmak için 3 farklı iplikten de yapılabilir. Çeşitli ağırlık ve renklerde mevcuttur.

Sherpa Polar Kumaş

Bu yün tipik olarak polyester veya akrilikten veya her iki elyafın bir karışımından yapılır. Derin tüylerle koyun postunu taklit etmek için üretilmiştir. Sherpa polar kumaşı kalın ve son derece sıcaktır. Dış katman, ayırt edici sherpa polarıdır. Alt taraf ise düzgün bir örgüdür.  

Flanel Polar Kumaş

Peluş oyuncaklar ve benzeri projeler için kullanılan bir polar kumaş türüdür. Minky polar kumaş olarak da bilinir. Özellikle yumuşaktır. Kumaş, lüks ve rahat bir görünüm için fırçalanmış tek taraflı veya çift taraflı polar katmandır.

Sentetik Polar Örme Kumaş 

Sentetik liflerle yapılan tüm polar kumaş çeşitleri, yünden yapılan doğal muadili ile birbirlerine çok az benzemektedir. Polyester keçe olarak da adlandırılabilen bu yün, ekstrüde polimer elyaf olan polyesterden üretilmiş bir kumaştır.

Polar kumaşın hammaddesi petrol olan sentetik bir kumaş türüdür. Atık pet şişeler ile polar kumaş üretilebilmektedir. 

Polar kumaş özellikleri bakımından yünlü kumaşa alternatif olarak ortaya çıkmıştır. Bu bakımdan yünle kıyaslandığında sentetik bir lif olduğundan yün kadar sağlıklı olduğu söylenemez. Fakat yün kumaş kimi ciltlerde kaşınma gibi semptomlara neden olmaktadır. Bu yönden bakılınca bu tür ciltlere sahip insanların polar tercih etmesi kendileri için daha iyi olacaktır. 

Polar kumaş hem hafif hem de bu hafifliğe rağmen oldukça sıcak tutmaktadır. Kimi kullanıcılar bazı polar kumaşların yünden daha sıcak tuttuğunu belirtmektedir. 

Polar kumaş tenle direkt temas halinde terletmektedir.

Kumaşınızın zarar görmemesi için yüksek sıcaklıkta yıkamamalısınız. Bu sayede kumaşınızın çekmesini de önlemiş olursunuz.

Polar kumaş üretim aşamasında içerisine elastan maddeler katıldığında ufak bir esneme payı kazanmaktadır. 

Bakıldığında örgüsü tam olarak belli olmayan, havlu kumaş zeminine uygulanan bir takım işlemlerle her iki tarafı da fırçalanan kumaşlardır. 

Polar kumaş yumuşak, dolgun sıcaklık hissi veren, dayanıklı ve hafif olan örme kumaşlara denir. Yumuşaklığı ve kullanım amacı itibari ile çok yönlü kullanılmaktadır. Yumuşak polar kumaş, dokusu, antibakteriyel ve antipilling yapısı ile çok yaygın ve tercih edilen bir üründür.

Polar kumaşlar istenen renk ve değerlerde üretime müsaittir.

Polar kumaş fiyatları mevsimsel olarak çok bir farklılık göstermemekle birlikte kış aylarında kullanımı artmaktadır. Yüzde yüz polyester malzemeden üretilmektedir.

Polar Kumaş Türleri

Şardonlu Polar Kumaş

Şardonsuz Polar Kumaş

Universal Polar Kumaş

Vintage Polar Kumaş

Jakarlı Polar Kumaş 

Pamuklu Polar Kumaş (Cotton Polar)

Likralı Polar Kumaş (Elastan Polar)

Polar Astar Kumaş (Astarlık Polar Kumaş)

Polar Kumaş Gtip

Gofre Polar Kumaş 

Jarse Polar Kumaş

Antipilling polar kumaş

Astarlık polar kumaş

Traşlı polar kumaş

Polar kumaşlar genellikle sweatshirt ve kazak tarzı kıyafetlerde kullanılır. Kullanım alanı yaygın olduğu için POLAR isimli kapüşonlu kıyafetler vardır.

Kapüşonlu polar, polar fermuarlı hırka ve polar sweatshirt ürünleri yüzde yüz polar kumaştan üretilmektedir. Kamusal alanda askeri polar mont ve sağlık sektöründe paramedik polar olarak tercih edilir.

Polar mont ve kaban tarzı kışlık ürünlerin iç kısımlarında astar olarak da kullanılmaktadır. Ev tekstili ve dekorunda koltuk örtüsü, minder kılıfı gibi alanlarda tercih edilir. Kadın polar ve polar erkek giysileri vardır.

Çocuk giysilerinde de çokça gördüğümüz bir üründür. Kış aylarının vazgeçilmezleri şapka, bere, eldiven ve şal ürünlerinde %90 oranında kullanılmaktadır. Polar battaniye olarak da üretimi gerçekleşmektedir.

Sıcak tutar,

Bakteri taşımaz ve üremesine izin vermez,

Ütü gerektirmez,

İstenilen sıcaklık ayarında yıkanabilir,

Kuru temizleme istemez,

Çekme veya salma yapmaz,

Kir tutmaz,

Çabuk kuruma özelliği düşüktür,

Likralı olarak esnek üretimi mümkündür,

Vücut ısısının dışarı çıkmasını engeller,

Terleme oluşturabilir, 

Boncuklama yapmaz. 

170 cm 'dir. İstenildiği takdirde 180 cm olarak üretilmesi mümkündür.

Polar kumaş istenilen renk ve gramajda boyanır ve kısa terminlerle teslim edilir.

Polar kumaşı polar hale gelmeden önce düz bir kumaştır.  Makine içerisine giren kumaş uçları tığ şeklinde olan iğneler vasıtası ile çekilerek koparılmaktadır. Koparılan iplerin uçları kumaşın özelliği ile papatya misali açılmakta ve polar kumaşı oluşturmaktadır. Daha sonra bu kumaşın koparılan iplerinin boyutlarının eşit olması için traş edilmektedir.

Traşlı Polar Kumaş

Kumaşın tüylenmesini önlemek amacıyla traşlanması sonucu elde edilen kumaşa traşlı polar denir. İşlem sonucunda polar kumaş tüylenme veya boncuklanma gerçekleştirmez. Traşlı polar ince dokunmuş yapısıyla tüm spor malzemelerinde kullanabilirsiniz. Birden çok renk seçeneği ile stoklarımızda mevcuttur. Traşlı Polar Kumaş yumuşak, sıcak tutan ve tüysüz polar kumaş olarak bilinmektedir. Traşlı polarların bilinen ürün özelliği sıcak tutma ve sağlamlıklarıdır. Kış aylarında yoğun olarak kullanılmakta olan kıyafetlerde çokça tercih edilmektedir. Kış aylarında açık alanda görev yapmakta olan belediye çalışanları, askeriye personeli ve daha birçok sektör tarafından kullanılır. Traşlanmış poların bir diğer özelliği vücudu sıcak tutmanın yanında dışarı vücut ısısının çıkmasını da engeller. İstenilen ebat ve gramajlarda üretilmektedir.

Traşlı polar kumaş fiyatları diğer tüm kumaşlarda olduğu gibi kilo olarak satılmaktadır.

Kadın, erkek, çocuk her yaşa hitap eden ürünler üretilebilen traşlı polarlar, tekstil sektörününde çokça kullanılır. Traşlı polarların bir yüzü traşlı bir yüzü traşsız şekilde de üretilebilmektedir. Traşlı Polar atkı, bere, eldiven, şapka, şal, battaniye, bebek battaniyesi, oyuncaklarda kullanılır. Ayrıca, ev dekor aksesuarı ve daha bir çok alanda kulanılmaktadır. Lila, krem, orange, siyah ve bordo renkleri en çok tercih edilen renklerdendir. Traşlı polar, tek yüzlü ve astarlık şekilde üretilebilmektedir.

Traşlı polar az kabarık bir yapıya sahiptir,

Mukavemeti güçlü yapısıyla kolay deforme olmaz.

İstenilen kalınlıkta üretimini gerçekleştirmekteyiz. 

Üzerinde mikrop barındırma ve bakteri üremesine elverişli değildir .

İstenilen renk ve gramajda üretilebilir.  

Soğuk havayı absorbe eder.

Kışlık kıyafetlerde astar olarak da kullanılmaktadır.

Baskılı desenli de üretilmektedir.

Ütülemek ihtiyacı hissettirmez ve istenilen derecede yıkanabilir.   

Herhangi bir çekme veya renk verme yapmaz.

Tiftiklenme olmaz.

Hızlı kuruma özelliğine sahiptir.

Anti-pilling Polar

Fazla kullanım ve yıkama sonrası boncuklama (tiftiklenme) yapmayan kumaşlara Antipilling Polar denir. 

Antipiling Polar kumaş tüm mont, kaban, pardösü, pijama, terlik, ev aksesuarları ve daha birçok alanda kullanılır. Ayrıca Koltuk ve yatak örtüsü olarak da kullanılan yumuşak dokusuyla sizlerin rahatına rahatlık katmaktadır.  

Tekstil sektöründe anti-pilling, boncuklanma yapmayan kıyafet üretiminde kullanılır. 

Spor kıyafetler ve sporcu giysilerinde de kullanımı yaygındır. 

Üretim çeşitliliğine göre dört mevsim kullanılabilecek ürünler üretilebilmektedir.

Adından da anlaşıldığı üzere asla tüylenme yapmaz,

Bir diğer terimi ile boncuklanma da denilen hata bu kumaşta görülmemektedir.

Gözle görülemeyen örgüsü ile havlu içerisinde de kullanılmaktadır.  

Belirli işlemlerden (şardonlama) geçerek kumaş yüzeyi tüylendirilir. 

Bu sayede rahatlık, yumuşaklık, sıcaklık ve mutluluk hissi verir.

Kullanım alanları arasında body, yelek hırka, kaban, pardösü, mont, ferace ve palto bulunmaktadır.

Ayrıca bebek giyim ve aksesuarlarında (havlu, örtü) kullanılmaktadır.

Kadın, erkek, çocuk, bebek, yaşlı ve bazı kumaşlara alerjisi olan tüm hastalar için kullanılacak kıyafetlere uygundur.

Pürüzsüz, yumuşak, sıcak tutma özelliği olan, yanma hızı düşük ve makinede yıkanabilme avantajları vardır. 

Uzun yıllar kullanılabilecek kumaşta deforme ve tüylenme görülmez. 

Birçok kıyafette sürtünme sonucu tüylenme gibi sorunlar meydana gelir. Kumaşçılar tarafından istenilmeyen bu durum kumaşa anti-pilling özelliği ile ortadan kalkmıştır. 

Tüylenme, liflenme veya Anadolu ağzı ile tiftiklenme bu kumaşlarda gerçekleşmez. 

Bir body'nin dirsek, omuz ve manşet kısımları daha fazla tüylenme yapar. Ürün üzerindeki aşınan parçacıkların üründen ayrılmaması tüylenmeyi gerçekleştirir. 

Antipilling özellikli kumaşlarda liflenme gözlemlenmez.

Pilling ise daha çok örgü ve kazak tipi kıyafetlerde tercih edilmektedir.

Anti-pilling iplik bir alerjisi olan yeni doğan bebek, çocuk ve yaşlılarda rahatlıkla kullanılabilir. Tüylenme yapmayacağı için alerjiyi artırıcı bir yan etki oluşturmaz. Bir diğer özelliği ise elektriklenme oluşturması yok denecek kadar azdır. Bebekler için bornoz, havlu, battaniye, kundak, bebek arabası örtüsü ve günlük örtü gibi amaçlarda kullanılabilmektedir. 

Astarlık Polar Kumaş

Astarlık Polar Kumaş, koltuk takımları, mont, kaban, kışlık kıyafetler, terlik, şapka gibi ürünlerde kullanılır. Astarlık Polar Kumaş yumuşak dokusu, kir tutmayan yapısıyla önemli bir tercih kriteridir. Diğer polar kumaşlara oranla fiyat olarak daha uygundur. Diğer polar kumaşlardan daha ince üretimi tercih edilir. İki yüzü tüysüz polar kumaş olarak bilinmektedir. Astarlık polarlar sağlamlık ve sıcaklık açısından avantaj sağlar. Koltuk takımı astarı olarak, kışlık mont ve kaban astarı olarak yaygın kullanılmaktadır. Mobilya ve ev dekorasyonu ürünlerinde (Abajur vb.) kullanılmaktadır. Astarlı kıyafetlerde çokça tercih edilmektedir. Tıbbi kıyafetlerde de kullanılan astarlık polar vücudu sıcak tutmanın yanında dışarı vücut ısısının çıkmasını da engellemektedir. İstenilen ebat ve gramajlarda astarlık polar kumaş üretilebilmektedir.

Erkek, kadın, genç, yaşlı, çocuk, bebek, her yaşa hitap eden ürünlerde kullanılmaktadır. Polar kumaşçılar arasında en çok satılan ve tercih edilen ürünlerden bir tanesidir. Astarlık polarlar traşlı olarak üretilir. Siyah, beyaz, krem, gri, lacivert, kırmızı ve mor renkleri en çok tercih edilen renklerdendir.1,80 m şeklinde üretimi gerçekleştirilir.

Astarlık polar diğer polarlara nazaran ince bir yapıya sahiptir.

Kabarıklık oranı düşüktür.

Üretim şekil ve uygulanan metotlarla sağlam yapıya sahiptir ve kolay deforme olmaz.

Küf, nem gibi çürüme ihtimali olan yerlerde sağlamlığından ötürü kullanımı yaygındır.

Renk çeşitliliği ve gramaj olarak üretilmektedir.

Soğuk havalarda kıyafetlerde astar olarak kullanılır.

Ütü istemez. İstenilen derecede ve devirde yıkamaya uygundur.

Boyut olarak çekme veya genişleme gerçekleşmez.

Hızlı kurur.

Denim kumaş ilk olarak 19. yüzyılda Fransa ve İtalya’da işçilerin kullanımı için üretilmeye başlanmıştır. Adını, ilk dokunduğu yer olan Fransa’nın güneyindeki De Nimes şehrinden almaktadır.

Daha sonra Amerika Birleşik Devletleri’nin bu ürünü önce iş giysisi ardından bir kültür öğesi haline getirmesi ile geniş kitleler tarafından benimsenmiş ve asıl ününe kavuşarak önemli bir moda ürünü haline gelmiştir. Denim tek başına bir giyim felsefesini yansıtmaya başlamıştır. Dünyada tüm uluslar ve yaş gruplarındaki insanlar tarafından kabul gören başka bir giyim türü yoktur. Denim kumaş üretiminde ürün yelpazesinin geniş olması ve beklenen kalitenin karşılanması açısından kullanılan ipliğin çok önemli bir yeri vardır.

Denimin en önemli özelliği, yüksek bükümlü sağlam ipliklerle, sık dokunarak elde edilen tok ve dayanıklı bir kumaş olmasıdır. Klasik anlamda bir denim kumaş çözgüsü indigo boyarmaddesi ile boyanmış, atkısı boyanmamış (ekru) halde pamuk lifleri kullanılarak üretilen ipliklerden 2/1 Z ( 2 üst 1 alt veya 2 dolu 1 boş sağ yollu) veya 3/1 Z ( 3 üst 1 alt veya 3 dolu bir boş sağ yollu )dimi dokuma konstrüksiyonunda çözgü yoğunluklu olarak üretilmektedir. Kumaşın yüzeyinde hem doku gereği hem de sıklık açısından çözgü ipliklerinin yoğun olmasından dolayı, kumaş görünümüne çözgü ipliğinin renginin hâkim olduğu, indigo boyarmaddesinin aşındırılabilme özelliği sayesinde yüzey efekti kazandırılabilen, düşük sürtme haslıkları olan bir kumaş yapısıdır.

Genel özellikleri bu şekilde sıralayabileceğimiz denim kumaşlar, gelişen ve büyüyen moda akımı ve yenilikçi süreçler sayesinde artık bilinen üretim yöntemleri ya da alışılageldik boya kimyasal uygulama prosesleri çerçevesinden çıkmaya başlamıştır. Artık sadece pamuk liflerinden değil, birçok farklı sentetik lif karışımı ile de üretilebilmektedirler. Ayrıca çözgülerin yanında atkıların da çeşitli boyarmaddelerle boyanması, klasik denim kumaşın genel görüntüsünü tamamen değiştirmektedir. Bu şekilde verilebilecek örnekleri çoğaltmak mümkündür. Bu durum, denim kumaşların fiziksel özelliklerini de değiştirdiği ve bilinen denim kumaş taslağının dışına çıkıldığını göstermektedir.

Denim kumaş üretiminde, çeşitli iplik eğirme sistemlerinden biriyle üretilmiş ipliklerden, kumaşın atkısını oluşturmak amacıyla kullanılacak olanlar doğrudan dokuma hazırlık dairesine, çözgü iplikleri ise çözgüsünü oluşturmak amacıyla çözgü boyama dairesine gönderilir. Denim kumaş üretiminde çözgü ipliği olarak kullanılacak iplikler, atkı ipliklerinden farklı olarak, denime karakteristik özelliğini kazandıran indigo boyarmaddeleri ile boyanmaktadırlar. Günümüzde denim kumaş üretiminde kullanılan çözgü iplikleri sadece indigo boyarmadde ile değil, ayrıca kükürt ve bazı küp boyarmaddeleri ile de kombine olarak boyanabilmektedirler. İngilizce’ de “top” ve “bottom” kelimelerinden gelen “üst” ve “alt” boyama şeklinde olabilmektedir. Örneğin bottom kükürt-top indigo yani önce kükürt üstüne indigo ya da bottom indigo-top kükürt yani altta indigo üstüne kükürt boyama şeklinde de olabilmektedir. Günümüzde iki farklı formda üç farklı teknik ile çözgü boyama işlemi gerçekleştirilebilmektedir. Açık en boyama ve Loop boyama yöntemlerinde çözgü iplikleri çözgü levendine sarılı halde boyanırken, halat boya yönteminde iplik bobinleri halat sarma makinesine aktarılıp halat formu kazandırıldıktan sonra boyama işlemi gerçekleşmektedir.

Halat Boyama Yöntemi

Halat boyama tekniğinde 300–400 adet çözgü ipliği cağlıktan çekilerek 10.000 - 15.000 m uzunluklarda, halat sarma makineleri yardımıyla halat formunda sarılmaktadır.

Bu işlem halat boyama yönteminin ilk aşamasıdır. Ardından bu halatların 12–36 tanesi sırayla 5, hatta 6 pasaj indigo boyar maddeye maruz bırakılır. Her bir pasaj; materyalin geçerken boyar maddeyi alabileceği dalma kısmı, takiben sıkma işlemi ve sonrasında boyar maddenin oksidasyonunu sağlamak için hava pasajından meydana gelir.Çözgü iplikleri ilk boya banyosunda alabilecekleri indigo boyar maddesinin büyük bir kısmını bünyelerine alırlar. Bundan sonraki boya banyolarında ise sadece küçük miktarda boyar madde ipliğe nüfuz eder. Tekne sayısı ve teknelerdeki konsantrasyon arttırılarak daha koyu renkler elde edilebilir. Oksidasyon süresi genellikle 1dakikadır. 1 dakikanın altına fazla inilirse boyar madde yükseltgenemez, eğer oksidasyon süresi uzun tutulursa renk çok koyu olabilir. Son hava pasajından sonra boyar madde ve kimyasal kalıntılar yıkama teknelerinde yıkanır. Son teknede sitrik asit ile nötralizasyon ve sonrasında kurutma yapılır. Halat sarma ve halat boyama işlemlerinden sonra çözgü iplikleri haşıllama işlemine hazırlanır. Haşıl işlemi halat formundan tek bir çözgü levendi formuna getirildikten sonra yapılır. Bu nedenle haşıl işleminden önce hazırlanan halatlar çözgü levendine sarılmak üzere halat açma bölümüne gelir. Halat uçları çapraz adı verilen bir sistemle makine önündeki taraklara birebir şekilde yerleştirilir. Kovalardaki halatlar makineye belirli bir uzaklıkta bulunan silindirlerden geçirilir. Bu işlemin amacı, boyama işleminde çok fazla silindirden geçmiş ve birbirine karışmış olan ipliklerin paralelliğini sağlamaktır. Halat açma bölümünde kopuk ve eksik uçlar tamamlanarak düzgün bir çözgü levendi hazırlanır. Boyama kalitesi en yüksek olan indigo boyama tekniği, halat boyama tekniği olarak ifade edilmektedir.

Açık En Boyama Yöntemi

Bu boyama yönteminde seri çözgüden gelen leventler “slasher” adı verilen makinede önce boyanmakta ve sonra da haşıllanmaktadır. Slasher makinesi, denim boyama işlemi için uygulanacak işlem adedini en aza indirmeyi amaçlayan, seri çözgü makinesinde leventlere sarılan çözgü ipliklerinin boyanıp haşıllandığı halat boyaya alternatif bir makinedir. Bu sistemde 350–400 adet 50.000 m uzunluğundaki iplikler çözgü leventlerine sarılırlar ve bu çözgü leventlerinden 12–16 tanesi hattın önüne yerleştirilirler. Daha sonra çözgü leventlerindeki ipliklerin hepsi sırasıyla boyama, kurutma, haşıllama ve tekrar kurutma işlemlerine tabi tutulur. Tüm bu işlem basamakları aynı makine hattı üzerinde gerçekleştirilerek en sonunda tek bir çözgü levendine bütün çözgü iplikleri sarılması ile işlem tamamlanmaktadır. Boyama işlemi halat halinde olmadığından halat sarma ve açma işlemlerine gerek kalmadan ve makinenin son bölümünde haşıllama yapılarak çözgü ipliklerinin dokuma levendine sarılmasıyla tek işlemde çözgü iplikleri dokumaya hazır hale getirilmektedir

Loop Boyama Yöntemi

Bu boyama yöntemi de, açık en formunda gerçekleştirilmektedir. Açık en halindeki çözgü iplikleri, giriş silindiri tarafından tutulup ön yıkama banyosuna aktarılır. Ön yıkama ardından, iplikler boyama teknesine ilerlerler. Boya teknesine ulaşan iplikler indigo ile muamele edildikten sonra art yıkama teknesi yerine indigo teknesinin üzerinden çözgü levendlerinin olduğu kısma ulaşır. Bu kısmın hemen arkasından yine leventlerin altından geçerek tekrar indigo boyama teknesine ulaşır. Kat ettiği bu yol bir ilmeği (loop) hatırlattığı için boyama yöntemine loop boyama denilmiştir. Bu boyamada birçok boya banyosu yerine tek banyo vardır. İstenen renk, bu teknikte “Twin Pad” olarak adlandırılan emdirme teknesine iplikler 4-10 kez daldırılması ve her tekne dalışının ardından leventlerin altından geçerken hava ile yükseltgenmesidir. Ancak tek tekne olduğundan çok çeşitli boyarmaddelerle ipliğin boyanması mümkün olmaz. Dolayısıyla çok esnek bir yöntem değildir. İplikler yeteri kadar boyandıktan sonra art yıkama ve kurutma işlemine tabi tutularak çözgü leventlerine sarılırlar. Daha sonra haşıllama gerçekleştirilmektedir.

Yukarıda bahsedilen yöntemler ile çözgü ipliklerinin dokumaya hazır hale getirilmesiyle dokuma işlemine geçilir. Denim kumaşlar kancalı, mekikçikli ve hava jetli dokuma makinelerinde üretilebilmektedirler. Genellikle 2/1 veya 3/1 Z dokuma konstrüksiyonu gibi çözgü yoğunluklu dimi dokular tercih edilmektedir. Denim kumaşların ağırlığı genellikle ons olarak ifade edilmektedir. 1ons 28,35 gr’dır. Bu durumda 1 oz/yd2 ’nin karşılığı yaklaşık 33,91 g/m2 ’dir. Kumaşların kullanılacağı alana uygun olarak (gömlek, etek, pantolon, ceket, bay/bayan giyim ya da yazlık/kışlık vs.) gerekli iplikler ile yeterli sıklıkta ve gramajda üretilirler. Sıkı yapıda bir kumaş türü olduğu için tercih edilen dokuma makineleri ağır çalışma şartlarına uygun olmalıdır.

Denim Kumaş Üretimindeki Terbiye İşlemleri

Üretilen ham kumaşların satışa hazır hale getirilmesi için birtakım terbiye işlemleri uygulanmaktadır. Klasik bir denim kumaş terbiyesi, herhangi bir dokuma kumaş terbiyesinden farksızdır. Sırasıyla fırçalama, yakma, yıkama, apre, kurutma ve sanforizasyon işlemlerinden geçirilir. Fırçalama işleminde kumaş, silindir şeklindeki fırçaların arasından geçmektedir. Bu sırada kumaş üzerindeki toz, uçuntu, yabancı madde ve iplikler hava emişi ile emilerek temizlenmektedir. Daha sonra fırçalama sonrası havaya kaldırılan kumaş yüzeyindeki tüyler yakma makinesinde kullanılan alev altından hızlı bir şekilde geçirilerek yüzeydeki lifler uzaklaştırılmaktadır. Böylelikle denim kumaşa pürüzsüz ve parlak bir görünüm veren ön terbiye işlemleri tamamlanmış olur.

Kumaş, bu işlemden bir su teknesinden geçirilerek yıkanmaktadır. Yakma işleminden sonra isteğe bağlı olarak merserizasyon, ağartma gibi ön terbiye işlemlerinin uygulanmasına da devam edilebilmektedir. Daha sonra kumaşlar, önünde apre teknesi de bulunan ramözlere alınır. Ramöz makinesinde ilk olarak kumaşlara istenen özelliklere göre apre teknesinde yumuşaklık, dolgunluk, su geçirmezlik, reçine kaplama vb. özellikleri sağlayan maddeler verilebilmektedir. Baskı silindirleri ile kumaş üzerindeki fazla apre uzaklaştırıldıktan sonra ramöz makinesinin girişinde bulunan mahlo tertibatı ile kumaş atkılarındaki eğrilikler gergi silindirlerinin sağa sola hareketleriyle düzeltilmektedir. Denim kumaşı dikildiğinde kotun paça kısımları yıkamadan sonra dönme olmaması için bu şekilde atkı eğimi ayarlanmış olur. Kumaş dokusu dimi yapıda olduğundan bu işlem önemli bir işlemdir ve eğer eğim düzgün verilemezse paça dönmesi hatası oluşabilmektedir. Mahlo tertibatından sonra kumaş makinenin kurutma tamburlarının bulunduğu bölüme gelir. Kurutma esnasında tambur silindirinin içinden dışarıya buhar verilir. Verilen bu buhar kumaşın içinden geçmektedir. Burada amaç ise kumaşta istenilen nem miktarını ayarlamaktır. Eğer makine girişinde kumaş iğneli zincir sistemi ile taşınıyorsa avans yani ön besleme verilmesiyle boydan çekmezlik de olumlu olarak etkilenebilmektedir.

Ramöz, kumaşların hem kurutulup hem de en-boy boyutsal stabilitesinin sağlandığı önemli bir terbiye makinesidir. Ramöz makinesinden sonra kumaşlar çekmezlik kazandırmak amacıyla sanforizasyon işlemine alınır. Sanfor makinesinde, kumaşta daha önce bulunan gerilimler ve lif özelliği nedeniyle ileriki aşamalarda uğrayacağı çekme maksimum şekilde alınır. Böylelikle kumaş birçok yıkama sonrasında alacağı boyuta sokulmuş olur. Esasında sanforlamada işleminde mekanik yolla atkı ipliklerini birbirine yaklaştırılmaktadır. Makine girişinde, kumaş açıcı silindirden geçirilerek makinaya katlı ve kırışık girmesi önlenir. Kumaş kalitesine göre su veya buhar püskürtülerek kumaşın nemlenmesi, kırıkların yumuşaması ve enden çekme sağlanır. Paça dönmesi ayar silindiri yardımıyla kumaşa istenen paça dönmesi verilmekte ve atkı eğimleri düzeltilmektedir. Kumaş ısıtılmış çelik silindir ile kauçuk bant arasındaki yüzeyden geçirilerek belirli bir ısı ve basınçta çözgü yönünde de çekmezlik verilir. Daha sonra keçeli silindir yardımıyla kumaş kurutulur, kumaşa ütüleme etkisi yapılır ve verilen çekmezliğin sabit hale getirilmesi sağlanır. Keçeden sonra kumaş soğutma tamburlarından geçerek doka sarılır.

Mamul Denim Kumaşa Uygulanan Bitim İşlemleri Mamul hale getirilmiş kumaşların günümüzde artık bu halleriyle kullanımı çok düşük oranlardadır. Sadece iş kıyafeti gibi dayanıklı ve sert bir yapıda kumaş istendiğinde bu şekilde giysi haline dönüştürülebilmektedirler. Denim ürünlere farklılık kazandırmak, kumaştaki sert tutumu gidermek amacıyla, konfeksiyonu ve dikiş işlemleri tamamlanıp giysi haline getirildikten sonra veya mamul kumaş halinde kuru ve yaş bitim işlemlerinden geçirilmeye başlanmışlardır.

Kuru olarak uygulanan bitim işlemleri genellikle mekanik yollarla uygulanan çeşitli aşındırma yöntemleri iken, yaş halde uygulanan bitim işlemleri çeşitli kimyasallar kullanılarak uygulanan ve değişik efektler kazandıran işlemleridir. Kuru olarak uygulanan işlemler; zımparalama (scraping), kumlama (sandblasting), yıpratma-eskitme (manuel damage), kılçıklama (tagging), lazer ile yakma (laser), reçine (resin), şekil ütüsü ve pres ütü (ironing-creases and flat press), baskı (print) olarak sıralanabilir.

Yaş olarak uygulanan işlemler; haşıl sökme–ön yıkama (desizing), taşlama (stonewash), enzim yıkama (enzyme wash), ağartma (bleaching), boyama (tinting – overdyeing), yumuşatma (softening), durulama (rinse), plastik topla yıkama (rubber balls) şeklinde sıralanabilir.

Verilen örnekleri çoğaltmak mümkündür. Bu işlemler kombine olarak da kullanılabilmektedirler.

Bu işlemler içerisinde yaygın olarak kullanılan enzim ve taş yıkama işlemleri öne çıkmaktadır. Enzim ve taş yıkama gibi işlemlerden önce ise çözgü iplikleri üzerinde kaygan bir film tabakası oluşturan haşıl maddelerinin uzaklaştırılması gerekmektedir. Sürtünmeyi azaltırken mukavemete de katkıda bulunan haşıl maddeleri dokumada verimi artırmaktadır. Ancak oluşan film tabakası yıkama işlemleri açısından problem oluşturabilmektedir. Bu nedenle uzaklaştırılması gerekmektedir. Yaklaşık 20 dakika süren işlem kumaşın kendi rengini bozmayan, ıslatıcı esaslı veya yumuşatıcı kimyasallar kullanılarak yapılan bir işlemdir. İşlemin nasıl uygulanacağını kullanılan haşıl malzemesinin yapısı belirler. Genellikle suda çözünebilir haşıl maddesi kullanımında ıslatıcı ilave edilerek yıkanır. Suda çözünmeyen haşıl maddelerinde ise önce enzimler ile haşıl suda çözünür hale getirilmektedir.

Taş Yıkama

Taş yıkama, indigo boyarmaddesinin düşük sürtme haslığı özelliğinden yararlanılarak, kumaşların sulu ortamda ponza taşı adı verilen doğal taşlarla 30 dakikadan 1,5 saate kadar değişen sürelerde endüstriyel yıkama makinelerinde işleme tabi tutulmasıdır. Denim mamuller ponza taşlarıyla istenen renk elde edilene kadar yıkanır. Ponza taşının kumaş üzerinde aşındırıcı ve boyanın tekrar kumaşa yapışmasını engelleyici etkisi vardır. Bu yıkama sonunda kumaş eskimiş ve kullanılmış havası alır. Ayrıca kazanılan efektler özellikle büzüşen noktalar ve dikiş yerleri üzerinde daha etkindir. Taşlama ile beraber denim ürünlerin tutumları da daha yumuşak hale gelir. Denim ürünlerin renkleri işlem süresi ile beraber değişirken, süre arttıkça renk de açılmaktadır. Ancak taş kullanımı; makinelerin aşırı bir hızla yıpranması, drenaj hatlarında tıkanıklıklar, yıkanan ürünlerin aşırı yıpranması ve kırık izlerinin ortaya çıkması, taşların depolanması için yeni alanlara ihtiyaç duyulması, atık suyun temizlenmesi ve bitmiş pantolondan tozun çıkartılması için oldukça fazla işçiliğe gerek duyulması gibi sorunlara yol açabilmektedir.

Enzim Yıkama

Denim yıkamalarda en çok kullanılan enzimler amilaz, laktaz ve selülaz enzimleridir. Amilaz enzimleri haşıl sökme amaçlı kullanılırken, lakkaz ve selülaz enzimleri denim kumaşların rengini açmak ve değişik bir görünüm kazandırmak için ponza taşı yerine kullanılmaktadır. Ancak lakkaz enzimlerin geri boyama problemleri nedeniyle çoğunlukla selülaz enzimleri kullanılır. Esasında selülaz ile enzimatik işlemlerin büyük bir çoğunluğu selülozik liflerdeki ağır kimyasal maddeleri uzaklaştırmak veya yeni bitim efektleri elde etmek amacıyla kullanılmaktadır. Piyasada iki tür selülaz enzimi vardır. Bunlar asidik selülaz ve nötral selülazdır. Kumaş yüzeyinden dışarı çıkan lif uçlarını uzaklaştırma işlemine biyoparlatma, asidik selülazlar ile gerçekleştirilir. Biyoparlatma işlemi sonrasında mamul yüzeyinde sağlanan etkiler; boncuklanma eğiliminde azalma, mamul yüzeyinde minimum tüylenme, yumuşak bir tutum ve dökümlülük şeklindedir.

Denim ürünlere yüzey efektinin ve yeni bitim efekti kazandırmak amacıyla da nötral selülaz enzimleri kullanılmaktadır. Denim sektöründe daha az geri boyama ve daha az mukavemet kaybı nedeniyle nötral enzimler tercih edilmektedir. PH’ karşı daha duyarlı olduğu için daha güvenli bir yıkama gerçekleştirilmiş olur. Asidik selülazlar daha agresif yapıda oldukları için yırtılma mukavemetini olumsuz etkilemektedirler. Enzim yıkamanın amacı istenen renk efektinin elde edildiği ancak daha az yıpranmış giysi elde etmektir. Böylece denim mamulün ömrü taş ile yıkamaya göre daha uzun olabilmektedir. Enzim yıkama metoduyla, uzun bir geçmişi olan denim taşlamada ponza taşı kullanımı miktarı azalmıştır. Günümüzde taşlama efekti elde etmek üç şekilde gerçekleştirilmektedir. Birinci klasik şekilde ponza taşları ile yıkamadır. İkincisi, sadece nötral selülaz enzimleri ile yıkamadır. Üçüncüsü ile ponza taşı ve enzimlerin birlikte kullanıldığı yıkama şeklidir. İstenen aşındırma efekti eldesi; makine cinsi, flotte oranı, kumaş miktarı, taş miktarı ve enzim miktarı ayarlanarak yapılabilir. İşlem süresi daha fazla selülaz enzimi kullanmayla düşürülebili

EMNİYETLİ VE DOĞRU EL ALETİ KULLANIM KURALLARI

1-Anahtarın ölçüsünün somun/cıvata ölçüsüyle uygun olduğundan emin olunuz.

2-Tornavidaları, keski veya levye yerine kullanmayınız.

3-Tornavidanın ölçüsü ve tipi ile vidanın ölçü ve tipinin birbirine uygun olduğundan emin olunuz.

4-Kontrol kalemini amacına uygun olarak kullanınız, genel amaçlı tornavida olarak kullanmayınız.

5-Özellikle pense-yan keski- T Allen gibi ürünleri çekiç niyetine kullanmayınız, sap ve çene kısımlarına vurmayınız.

6-Sert çelik telleri pense ya da ince makaslarla kesmeyiniz.

7-Çekici , kendi sertliğinden daha sert malzemelerde kullanmayınız ve çekicin köşe kısımları ile çalışmayınız.

8-Hiçbir el aletine, daha fazla kuvvet elde etmek için uzatma kol takmayınız.

9-Özellikle kurbağacık anahtarlarda ve boru anahtarlarında anahtarın döndürme yönüne dikkat ediniz. Bu tarz ürünlerde hareketli çeneye yük bindirilmemesi gerekmektedir.

10-Dişleri aşınmış boru anahtarlarını kullanmayınız.

11-Malzemenin çapına uygun bir boru anahtarı kullanınız.

12-Lokma anahtarları havalı tabanca ile kullanmayınız. Havalı tabancalar için özel üretilen lokmaları tercih ediniz.

13-Segman penslerinin uç kısımlarının yıpranmamasına özen gösteriniz.

14-El aletlerini mutlaka amacına uygun olarak kullanınız.

15-El aletlerine kimyasal işlemler, bileme ve kaynak işlemleri uygulamayınız. Aletlerin şeklinde değişiklik yapmayınız.

16-Yıpranmış ve hatalı el aletlerini kullanmayınız.

17-Tekerlekli tamir dolaplarını bir yerden bir yere taşırken mutlaka çekmecelerinin kapalı ve dolabın kilitli olduğundan emin olunuz.

18-Çalışma esnasında, tekerlekli tamir dolaplarının tüm çekmecelerinin aynı anda açık olmamasına dikkat ediniz. Aksi takdirde dolabın denge dağılımı bozulacak ve devrilmesi söz konusu olabilecektir.

19-El aletlerini kullandıktan sonra mutlaka temizliğini ve bakımını yaparak muhafaza ediniz.

20-Mutlaka çalışma şartlarınıza uygun kişisel koruma teçhizatı kullanınız.

EL ALETLERİNİN KULLANILMASINDA UYULMASI GEREKENLER

1. Kullanacağınız el aletinin yapacağınız işe uygun olmasına dikkat edin.

2. El aletlerinin; eğer sapı varsa bunun budaksız bir ağaçtan olmasını, kenarlarının yuvarlatılmış, kıymıksız, düzgün ve uygun boyutta olmasına dikkat edin.

3. El aletlerinin sapları gevşemiş ise, kullanmadan önce bunları sıkıştırın.

4. Somun sıkma veya gevşetme için uygun anahtar kullanın. Pense ve benzeri aletler kullanmayın.

5. Normal kollu anahtarları ucuna boru geçirerek veya benzerlerini takarak uzatmayın.

6. Anahtarları çekiç olarak kullanmayın.

7. Üzerinde çalışılan işi emniyetli şekilde tablaya bağlayın.

8. El aletlerini ceplerde taşımayın, bir alet çantası kullanın.

9. Herhangi bir aletin üstüne fazla basınç veya kuvvet tatbik etmeyin.

10. El aletleri ile çalışırken, gerekli hallerde gözlük, önlük, eldiven gibi koruyucu malzeme kullanın.

11. Kesici ucu yüksek hızla dönen taşınabilir aletleri kullanırken parmağınızı, elinizi, elbisenizi kaptırmamaya dikkat edin.

12. Baş üstü yüksekliğinden düşmelere karşı gerekli tedbirler alınmadan, aletleri elden bırakmayın.

13. Elektrikli, hidrolik, pnömatik ve tüm diğer el aletlerinin kullanılması sırasında özel talimata uyun.

14. Baltalar, keserler, satırlar gibi el aletlerini, daima keskin olarak bulundurun, bunların sapları alete sıkı ve sağlam duracak şekilde geçirildiğinden emin olun ve aşınmalarda uygun kılıf, askı ve muhafaza içinde bulundurun.

15. Kalemler, keskiler(saplı keskiler), zımbalar ve benzeri aletlerde, kalem uçları, keski ağızları ve zımba burunları, yapılacak işe uygun biçimde ve daima keskin olacak ve bunlar kullanılırken, uygun siperler, paravanlar veya benzeri koruyucular bulundurun.

16. Kaldıraçlar ve benzeri aletleri kullanmadığınız zamanlar, yere veya tezgâh üzerine dayalı ve dik olarak bırakmayın, yatık olarak bırakın.

17. Eğe ve törpülerin metal bileziği bulunan sağlam sapları veya başka çeşit bir tutacakları olmalı. Bu aletleri sapsız olarak kullanmayın.

18. Eğe ve törpüleri, sandık açma, çivi sökme veya sert bir cisme vurma işlerinde kullanmayın, bunlara çekiç ve benzeri aletle vurmayın eski eğelerden keski, kalem ve zımba gibi aletler yapmayın.

19. Bıçakların sapları üzerine, gerektiğinde elyaf, deri veya paslanmaz çelikten yapılmış kabza muhafazaları yapın, parmak kavramları veya kalkan koyun.

20. Kauçuğun kesilmesinde kullanılan bıçakların uçlarını, uygun şekilde yuvarlatın. 21. Krikoları, yük kaldırılırken yere sağlam bir şekilde ve dik olarak koyun. Yükler istenilen yüksekliğe kaldırıldıktan sonra, krikolar dayanıklı ve uygun takozlarla beslenmedikçe bu yüklerin altında veya üstünde çalışmayın ve yüklerin kriko ile indirilmesinde gerekli tedbirleri alın.

22. Penseler, tel makasları ve kıskaçları ile gergin tel, yay ve benzeri teller kesilirken, telin kesilen uçlarından birini uygun şekilde tespit edin.

23. Kıvılcımın tehlikeli olacağı yerlerde kullanılacak el aletleri, kıvılcım çıkartılmayacak malzemeden yapılmalı. Bu nitelikte olmayan aletleri, bu yerlerde kullanmayın.

24. Çekiç, balyoz, kalem, keski, zımba ve benzeri aletler, standartlarına uygun şekilde ve kaliteli çelikten yapılmalı. Bunların bozulan veya çapaklanan başlarını, taşlama veya eğeleme suretiyle düzeltin.

25. El aletlerinin su verme veya bilenmesi ile basım ve onarım işleri, kalifiye işçiler tarafından yapılmalı. Bunların sivri veya keskin uçlarını, kullanılmadıkları zaman uygun şekilde koruyun.

26. El aletlerini, yerlerde, merdivenlerde, geçitlerde veya işçilerin geçit olarak faydalanabileceği herhangi bir yer üzerinde ortada bulundurmayın ve bunlar için uygun dolap, askı tablosu veya en az 2 santimetre yükseklikte etekliği bulunan raflar yapın.

Döşemelik kumaşlar, tekstil sektöründe yer alan tüm ürün gruplarında olduğu gibi müşteri istek/talepleri ile moda akımına bağlı olarak zamanla değişmiş ve gelişmiştir.

Bu nedenle, zaman içerisinde fantezi iplik kullanımı yaygınlaşmış ve bu iplik grubundan, dokunduğunda kadifeye benzer bir görünüme sahip olması ve ekonomik olarak üretilmesi gibi birçok farklı nedenden ötürü şönil iplikler döşemelik kumaş üretiminde önemli bir paya sahip olmuştur.

Döşemelik kumaşlar; kullanım yeri göz önüne alındığında dökümlülüğü düşük, kalınlığı diğer tekstil mamullerine oranla fazla ve gramajı daha yüksek ve yüksek haslık değerlerine sahip olan tekstil mamülleridir.

Tüm tekstil mamüllerinde olduğu gibi döşemelik kumaşlarda da maruz kaldığı dış etkiye karşı mümkün olduğunca ilk halini koruması beklenmektedir. Bu nedenle; döşemelik kumaşların yüksek aşınma dayanımına sahip olması ve buna bağlı olarak yıkanan veya silinen kısımlarda renk değişimlerinin olmaması (yüksek sürtünme haslığı değerine sahip olması) istenmektedir.

Tüm bunların yanı sıra döşemelik kumaşlar mobilya sektöründe kullanıldığından, kolay şekil alması ve formunu koruması gerektiği için düşük döküm yani tok tutuma sahip olması istenmektedir.

Döşemelik kumaşlar mobilya ve otomotiv sektöründe yaygın olarak kullanılmaktadır. 

Aşınma dayanımının yüksek olmasının yanında döşemelik kumaşların lekelenme dayanımının yüksek olması ve kolay bakım özelliği taşıması istenmektedir. Döşemelik kumaşların kullanımı sırasında lekelenme genellikle su ile olmaktadır. Bu nedenle döşemelik kumaşlarda hidrofob lifler kullanılarak kumaş üretimi ve farklı apre teknikleri ile hidrofob yüzeyler oluşturularak (su, kir, yağ iticilik apreleri) lekelenme dayanımı arttırılmaktadır.

Döşemelik sektöründe kullanılan kumaşların aşınma dayanımının yüksek olması istenmektedir. Kumaşların aşınma dayanımını etkileyen faktörlerden biri de üretimde kullanılan ipliğin özelliğidir.

Döşemelik kumaşların dokunabilirlik sınırının da dikkate alınarak belirli çözgü ve atkı sıklığında dokunması gerekmektedir. Düşük atkı ve çözgü sıklığı kumaşın dikiş kayma dayanımının olumsuz yönde etkileyeceğinden, atkı ve çözgü sıklığı değerlerinin döşemelik kumaşlarda yüksek olması gereklidir ki bu sıklık değeri de iplik numarası,cinsi,ipliğin bükümü v.b özelliklerle alakalıdır.

Döşemelik kumaşlar TS 11818 EN 14465 numaralı standartta 7 grupta sınıflandırılmıştır;

1- Düz Dokulu Kumaş: Birbiri ile 90° açı ile kesişen atkı ve çözgü iplikleri ile dokuma makinelerinde, çerçevelerin farklı hareketleri vasıtasıyla farklı desenlerde üretilen kumaşlar düz dokulu kumaş olarak adlandırılmaktadır.

2-Örme Kumaş: Yuvarlak veya düz örme makineleri yardımı ile çağlıktan beslenen ipliklerin, ilmek yapısı oluşturarak birbiri ile bağlantı yapması suretiyle elde edilir.

3-Havlı Kumaş: Düz dokulu kumaşta mevcut olan atkı ve çözgü zemin ipliklerinin yanı sıra bünyesinde hav iplik adı verilen üçüncü bir iplik bulunduran kumaşlar havlı kumaş olarak adlandırılmaktadır. Havlı kumaşlar özel 3 iplikli dokuma makinelerinde üretilebildikleri gibi, şönil iplik gibi iplik yapısında havlı yapı bulunduran iplikler ile klasik dokuma makinelerinde de üretilebilmektedir.

 4-Dokusuz Kumaş: Bilinen iplik üretim metotları ile iplik yapısına dahil edilemeyecek kadar kısa ve ince liflerin, mekanik, ısıl veya kimyasal yöntemleri ile birbirine bağlanması ile üretilen tekstil yüzeyleri dokusuz kumaş/yüzey olarak adlandırılmaktadır.

5-Tafting Kumaş: Tülbent halinde beslenen yüzeye iğne yardımıyla havlı bir yüzey kazandırılarak oluşturulan tekstil mamulleridir. Tafting yüzeylerin görünümü çimene benzetilmektedir. Tafting kumaşlar velur ve bukle yüzey olmak üzere 2’ ye ayrılmaktadır.

 6-Floke Kumaş: Flok iplik ile dokuma veya örme tekniği kullanılarak oluşturulan tekstil yüzeylerine floke kumaş denir. Flok ipliklerin aşınma dayanımı özellerinin şönil ipliğin aşınma dayanımı özelliklerinin daha iyi olduğu bilinmektedir. Flok iplik ile oluşturulan tekstil yüzeyleri yaygın olarak otomotiv ve koltuk döşemelerinde kullanılmaktadır.

7-Şardonlu Kumaş: Şardonlu kumaşlar düz olarak dokunmuş tekstil mamullerinin mekanik bitim işlemi olan şardonlama işlemine tabi tutularak elde edilen tekstil yüzeylerdir. Şardonlama işlemi ile kumaş yüzeyine lifler çekilerek havlı bir tabaka oluşturulmaktadır. Şardonlama işlemi; kumaşın bir silindir üzerinde iğneler bulunan döner tabaka ile temas etmesi ve iğnelerin kumaş yapısında bulunan lifleri kumaş yüzeyine çıkarması ile gerçekleşmektedir.

Döşemelik kumaşlar; klasik ve modern dokuma makineleri ile kadife dokuma makinelerinde üretilmektedir. Kadife kumaşlar klasik 2 iplikli dokumadan faklı olarak 3 iplik ile üretilmektedir. Bu ipliklerden ikisi klasik dokumada olduğu gibi atkı ve çözgü iplikleri diğer üçüncü iplik ise kadife kumaşın havlı yapısını oluşturan hav ipliğidir.

Kadife kumaşlar; hav ipliğinin atkı ipliği yönünde kumaşla bağlantı kurması ile oluşturulan atkı kadifeler ve hav ipliğinin çözgü yönünde kumaşla bağlanması ile oluşturulan çözgü kadifeler olmak üzere üretim tekniği açısından 2 ana başlıkta sınıflandırılabilir.

Kadife kumaşlar, jakarlı kadife dokuma makineleri ve farklı renkte hav iplikleri kullanılarak da gerçekleştirilmektedir.

Şönil iplikten üretilen döşemelik kumaşlar ise; şönil ipliğin havlı yapısından kaynaklanan görünümü nedeniyle yalancı kadife olarak adlandırılmaktadır.

Şönil iplikten üretilen döşemelik kumaşlar kadife kumaşlarda olduğu gibi ekstra bir hav ipliği kullanmak yerine; atkı ipliği olarak kullanılan şönil ipliğin kumaş yapısına dahil edilmesi ile üretilmektedir. Şönil ipliğin çözgü ipliği olarak kullanımı elverişli olmadığından kadife kumaş da olduğu gibi hav iplikleri çözgü yönünde yerleştirilememektedir. Şönil ipliklerin dokunmasında en çok tercih edilen dokuma makineleri; mekikçikli ve kancalı makinelerdir. Bu iki makine tipinden en çok tercih edileni ise kancalı dokuma makineleridir . Şönil ipliklerin dokunması yardımcı bir atkı ipliği ile beraber yapılmaktadır. Genellikle döşemelik sektöründe tercih edilen şönil ipliklerin hammaddesi; pamuk, polyester, akrilik, viskon, polipropilen ve bu hammaddelerin karışımlardır.

Balıksırtı dimi örgüleri, örgü raporunun yarısından sonra dimi diyagonalinin yön değiştirerek DOLULARIN karşısı BOŞ, BOŞLARIN karşısı DOLU olarak çizildiği dimi örgüleridir. Balıksırtı örgüleri ceketlik, eteklik, paltoluk, takım elbiselik, paltoluk kumaşların dokumasında kullanılır. Balıksırtı Dimi Örgüleri; ÇÖZGÜ Yönünde BALIKSIRTI Dimi Örgüleri Balıksırtı Dimi Örgüleri ve ATKI Yönünde BALIKSIRTI Dimi Örgüleri olmak üzere iki çeşittir.

Çözgü yönünde balık sırtı örgüsü;

Çözgü yönünde balıksırtı dimi örgüsü çiziminde ana örgü çizilir. Son çözgüden sonra son çözgüdeki DOLULARIN karşısına BOŞ, BOŞLARIN karşısına DOLU yazılır. ÇÖZGÜ YÖNÜNDE BALIK SIRTI DİMİ Örgüsüne esas teşkil eden Dimi örgüsü SAĞ yollu ise ikinci kısım SOL yollu çizilir. Çözgü yönünde balıksırtı dimi örgülerinde, rapordaki ÇÖZGÜ TEL SAYISI temel olarak alınan örgünün iki katıdır. Çözgü yönünde balıksırtı dimi örgülerinde, rapordaki ATKI TEL SAYISI; Temel alınan dimi örgü raporundaki atkı sayısı kadardır.

Atkı yönünde balık sırtı örgüsü

Atkı yönünde balıksırtı dimi örgüsü çiziminde ana örgü çizilir. Son atkıdan sonra son atkıdaki DOLULARIN karşısına BOŞ, BOŞLARIN karşısına DOLU yazılır. ATKI YÖNÜNDE BALIKSIRTI DİMİ Örgüsüne esas teşkil eden Dimi örgüsü SAĞ yollu ise ikinci kısım SOL yollu çizilir. ATKI yönünde balıksırtı dimi örgülerinde, rapordaki ATKI TEL SAYISI temel olarak alınan örgünün iki katıdır. ATKI yönünde balıksırtı dimi örgülerinde, rapordaki ÇÖZGÜ TEL SAYISI; Temel alınan dimi örgü raporundaki çözgü sayısı kadardır. Yani; ATKI yönünde BALIKSIRTI DİMİ örgüsüne esas olan DİMİ ÖRGÜSÜNÜN raporu 4 ÇÖZGÜ VE 4 ATKI ipliğinden oluşuyorsa; ATKI yönünde BALIKSIRTI DİMİ örgüsünün örgü raporu; 4 çözgü ve 8 atkı ipliğinden oluşur.

 Tahar makineleri, aynı anda lamellere, gücülere ve tarağa tahar yapabilen makinelerdir.

Gücü bölümü: Dokuma tezgâhının üzerinde veya ayrı bir yerde çözgü levendindeki çözgü ipliklerinin gücülerden tahar raporuna uygun şekilde geçirilmesi işlemine gücü taharı denir.

Bu işlem tahar raporu değişmeyecek kumaş tiplerinde çözgü bitmeden diğer çözgünün iplikleri tek tek bağlandığı için yapılmaz. Tahar raporu değişecekse genellikle dokuma tezgâhında ayrı bir yerde çözgü iplikleri taharlanır. Burada önemli olan tahar planında belirtilen sıraya çok dikkatli bir şekilde bağlı kalarak taharı yapmaktır. Aksi halde bir sıra atlaması örgü yapısını bozacağından telafisi çok zor olan kumaş hatasına neden olur. Dokuma dairelerinde taharlamadan amaç öncelikle tahar planına göre çözgü ipliklerinin gücülerden tek tek geçirilmesidir. Bu işlem dokunacak olan kumaşın örgüsüne göre çıkarılan tahar planına göre yapılır.

Gücüler iki magazin yolunda grup halinde sıralanır. Gücüler konveyör bant üzerine nakledildikten sonra ayırma tertibatı gücüleri birer birer ayırır. Bu daha sonra gücüleri taharlama pozisyonuna getirir. Taharlamadan önce tarak ve gücü optik merkezleme ile ortalanırlar. Taharlanmış gücüler duruma göre istenen gücü çerçevesine veya gücü taşıma çubuğuna alınır. İticiler gücüleri çerçeveye veya gücü taşıma çubuklarına doğru tahar raporuna göre iter.

İplik bölümü: Çerçeve üzerinde gergin halde bulunan çözgü tabakasından iplikler bir ayırma ünitesi kullanılarak birer birer ayrılır ve tahar kancasına sunulur. Bu kanca taraktan, gücüden ve lamel gözünden geçerek ipliği aldıktan sonra geri döner. Lamelden, gücüden ve taraktan geçerek taharlama yaptıktan sonra iplik kancadan dışarı bırakılır ve emici meme tarafından tutulur, iplik sensörü ipliğin doğru olarak taharlanıp taharlanmadığı kontrolünü yapar.

Lamel bölümü: Çözgü dokuma makinesine bağlandıktan sonra çözgü ipliklerinin dokuma işlemi sırasında kopuşlarının tek tek kontrolü amacıyla lamel dizme işlemi yapılır. Lameller, çözgü hazırlama veya dokuma sırasında her çözgü teline bir adet asılmış olan tel veya madeni dar ve kısa çözgü elemanıdır. Lamel tertibatının iyi görev yapabilmesi için çözgü gerilimi iyi ayarlanmış olmalıdır. Lamellerin açık veya kapalı tipleri vardır. Kapalı lameller daha çok otomatik tahar makinesiyle taharlanan çözgülerde kullanılır. Açık lameller, çözgü dokuma makinesine yerleştirildikten sonra dizilir. Lameller 4–12 sıra halinde yan yana dizilirler. İşletmelerde en çok kullanılan 4–6–8 sıralı lamellerdir. Bunun üzerindeki sıra sayıları ipek dokumacılığında kullanılır. Eğer bir çözgü ipliği koparsa buna takılı olan lamel aşağıya lamel çubuklarının üzerine düşerek makineyi durdurur. Lameller aşağıya düştüklerinde lamel testeresi de denilen çubukların hareketini engelleyerek makinenin durmasını sağlamaktadır. Otomatik lamel dizme makineleri genellikle çözgü taharlandıktan sonra yani açık lameller için kullanılır. Çözgünün 1’e 1çapraza alınmış olması şartı vardır. Çeşitli lamel genişliklerine göre kolaylıkla değişebilen bataryalar vardır.

Lamel eksik olduğu veya iplik ayrılmadığı zaman otomatik olarak makine durur ve sinyal lambası hatanın olduğunu gösterir. Bu makineler saatte 8000 iplik üzerine lamel dizebilir. Lamel grubu lamel magazininde hazırlanır. Lamel ayırıcı, lamelleri ayırır ve bunlar daha sonra lamel çevirici ile tutulur ve taharlama pozisyonuna getirilir. İplikler taharlandıktan sonra lameller, lamel kızaklarına alınır. İstenilen lamel testeresine itilir ve dizilir.

Tarak bölümü: Taraktan alma da tahar raporunda belirtilen bir dişten kaç çözgü ipliği geçeceğini gösteren işaretlere göre yapılır. Tarak, taharlama boyunca tarağı nakleden tarak taşıma birimi üzerine monte edilir. Optik tarak izleme ve kontrol, tarak inceliğine ve istenilen diş adedine göre tarak taharını kontrol eder. Tarak bıçağı dişler arasından girer, dişleri oldukça geniş açar ve böylece tahar kancasının ve ipliğin engellenmeden geçmesini sağlar

Gücülerden geçirilmiş çözgü ipliklerini, tahar planında belirtilen sayılarda tarak dişlerinden geçirme işlemidir. Her tarak dişinden geçirilen çözgü ipliği sayısı kumaş enine ve çözgü sıklığına bağlıdır. Tarak dişinden geçecek iplik sayısı ve tarak numarası yani taraktaki diş sıklığı çözgü sıklığına bağlı olarak seçilir. Bu işlem tek kişi tarafından küçük tığı benzeri aletle yapıldığı gibi otomatik veya yarı otomatik tahar makinelerinde de yapılmaktadır.

Kontrol kabini: Bu kabin, sistemin elektrik kontrolünü ve operasyon için gerekli bütün voltajı sağlayan merkezi güç kaynağını barındırır. Hiyerarşik yapıya sahip olan kontrol sistemi, işlemci modüller üzerinden motorlar ve aşamalı digitizerler ile irtibat kurar. Ayrıca dağıtım devreleri üzerinden de selonoid valflar ve sensörler ile irtibat sağlar.

Operatör konsolu: Tahar makinesi operatör konsolunda bulunan bir klavye ile kumanda edilir ve programlanır. Ekran, istenen bilgileri o ülkenin dilinde metin halinde ve kısmen grafik formunda gösterir. Makinenin durumu ve taharlama işleminin aşamaları her an görülebilir. Tahar raporunu ve parametrelerini programlama da operatör konsolu üzerinde gerçekleştirilir. Operatör konsolu, ayrıca makinenin çalışması ve bakım bilgisi hakkında istatistiksel veriler sağlar. Gerektiği takdirde makine acil stop düğmesi ile hemen durdurulabilir. Konsolun kapağının altına yerleştirilmiş bulunan ana bilgisayar ve disket sürücü mevcuttur.

Tahar makineleri olarak işletmelerde klasik kartonlu tahar makineleri de kullanılmaktadır. Bu tip tahar makineleri için dokuma makinelerinde ağızlık açma sistemlerinde kullanılan armür kartonları bulunmaktadır. Bu kartonların görevi dokunacak olan kumaşın örgüsünün taharını sonsuz karton üzerine işleyerek tahar makinesinde, taharlama işlemi yapılırken hangi çerçevenin çözgü ipliğini üzerinde bulunduracağının tespitini gerçekleştirmektir.

Dokunacak olan kumaşın örgüsüne göre hazırlanacak tahar kartonunun mekanik tahar makinesinin karton yuvasına monte işlemi yapılır. Bu rapor doğrultusunda alınan hareketle iğneler yardımıyla uygun çerçeveye çözgü ipliği içinden geçirilmiş olan gücü ilave edilir. Mekanik tahar makinelerinde yapılacak tahar işleminde bilgisayar destekli bir çalışma yoktur. Genellikle işlemlerin çoğunluğu çalışan personel tarafından yürütülmektedir. Tahar makinesinin mekanik olması modern tahar makinelerine göre zaman kaybına neden olmaktadır.

Tahar Makinesinde Taharlama Yapma

Modern tahar makineleri lamellere, gücülere ve tarağa aynı anda tahar yapabilecek şekilde imal edilmektedirler. Çözgü, taharlama işlemi boyunca tahar nakil arabasında kalır. Kıskaçlar yardımıyla alttan ve üstten sabitlenir. İşlem tamamlandıktan sonra tahar arabası tezgâhın içine sürülür ve tahar makinesine bağlanır. Makine üzerinde taharlama işlemi boyunca tüm işlemlerin takip edildiği elektronik bir ekran mevcuttur. Makinede normal taharlama prensibi olarak her gücü gözünden bir çözgü teli geçirilmektedir. Ancak kenarlarda gücü gözünden farklı sayıda çözgü teli geçirilecekse işçi tarafından makineye bu talimat girilmelidir.

Çözgülerin lamel ve gücü gözlerinden geçirilmesi işlemi için esnek bir tığ kullanılır. İplikler, lameller ve gücüler teker teker tutucular tarafından alınır, işleme hazır duruma getirilir ve taharlaması yapılır. Tahar planları elektronik olarak transfer disketleri veya merkezi aktarma ağı tarafından makineye verilebilir. Bu bilgiler kontrol terminali tarafından planlanır ve muhafaza edilir. Taharlama işlemi tamamlandıktan sonra tahar makinesi sistemden ayrılır, çözgüler dokuma makinesine yerleştirilmek üzere tahar arabasında kalır.

Tahar işlemi tamamlandıktan sonra çözgü levendi, çerçeveler, tarak ve lameller tahar arabası tarafından taşınır ve dokuma makinesine yerleştirilir. Bu sistem dokuma makinelerinin sökülmesi ve taşınması amacıyla da kullanılabilmektedir.

Tahar Makinesinin Çalışması Sırasında Dikkat Edilecek Hususlar

Tahar işlemi yapılırken çeşitli sebeplerden dolayı istenmeyen hatalar oluşabilmektedir. Bunlar çapraz hatası, lamel diziminde atlama hatası, gücü tahar hatası, tarak taharı hatası ve tarak izi gibi hatalardır. Bu hataların geneli el ile yapılan tahar işleminde karşımıza çıkmaktadır. Makine ile yapılan tahar işleminde bu hatalar göz önünde bulundurularak daha hassas çalışma sonucunda kaliteli ürün yapılabilmesi sağlanacaktır. Mekanik tahar makinelerinde tahar elemanının özellikle gücü ve tarak tahar işleminin yapımında sürekli gözlem yapması ve hataları anında çözmesi şarttır. Tam otomatik tahar makinesinde yapılacak belli başlı kontroller aşağıda sıralanmıştır:

1- İlik algı ayarı kontrolü,

2-Lamellerin kontrolü,

3-Gücü kontrolü,

4-Tahar iğnesinin kontrolü

5-Dokuma tarağının kontrolü,

6-Çözgü uçları tahar kontrolü,

7-Rapor tekrarları kontrolü

Tahar çözgü dairesinden gelen çözgü levendinin üzerindeki çözgü ipliklerinin belirli bir plan doğrultusunda (tahar planına göre) gücü gözlerinden ve dokuma tarağının dişlerinden geçirilmesi olarak tarif edilmektedir. Bu işlem el ile ya da makine ile yapılır.

El ile yapılan tahar işleminde hataların oranının yüksek olması ve işlemin daha fazla zaman alması işletmeleri gelişmiş

 elektronik donanımlı makinelerin ve sistemlerin kullanılmasına sürüklemiştir. Otomasyona geçmemiş küçük dokuma işletmelerinde elle yapılan tahar işlemlerinde sıkça rastlanan hatalar şunlardır;

1-Çapraz hatası

2- Lamel dizim hatası

3- Gücü tahar hatası

4-Tarak tahar hatası

5- Tarak izi.

Tahar hataları genellikle gücü taharı haricinde fark edildiğinde kolayca düzeltilebilmektedir. Fakat işletmeler için maddi kaynakların ulaşılmasından daha önemli olan zaman kaybına sebep olmaktadır.

Tahar Yapmada Kullanılan Malzemeler

Tahar işleminde çözgü dairesinde alınan, üretilecek kumaşın özelliklerine uygun duruma getirilmiş çözgü leventleri üzerinde işlem yapılır.  Tahar işleminde ve diğer hazırlık işlemlerinde bir önceki yapılan işlemin hatasızlığı üzerine devam edileceğinden taharda kullanılacak çözgü ipliğinin, çözgü dairesinden gerekli bilgilerin ve uyarıların belirtildiği şekli ile tahar dairesinde zarar verilmeden nakli sağlanmalıdır.  El ile tahar yapma işleminde işlemin kolay ve rahat çalışılabilmesi için üzerinde tahar yapılan tahar sehpası, çerçeveler, gücüler, lameller, dokuma tarağı, tarak ve gücü tığı gibi yardımcı parçalar kullanılmaktadır.

El ile tahar yapma işlemi, iki işçi tarafından kontrollü şekilde yapılır. El ile yapılan tahar işleminde bütün çerçeveler tahar sehpasına asılır. Sehpanın arkasındaki tahar arkacı denilen işçi plana göre iplikleri sırasıyla tek tek sehpanın önünde duran tahar öncü denilen işçiye uzatır. Tahar öncü, gücü tığı ile tahar arkacının vermiş olduğu çözgü ipliklerini tek tek gücü gözünden geçirir. Gücü taharına birinci çerçevenin sol tarafından başlanır. Bu işlemde dikkat edilmesi gereken, tahar raporuna uygun şekilde hareket edilmesidir. İkinci işlem de gücülerden alınmış çözgü ipliklerinin dokuma tarağı dişlerinden geçirilmesidir.

Tahar Sehpası

Tahar işleminin üzerinde yapıldığı, metal aksamdan oluşan basit çalışma ortamı sağlayan sehpalardır. Tahar işleminin yapılması için öncü ve arkacı diye isimlendirilen iki elemanın çalışabildiği sistemdir

Çerçeveler

Dokuma makinelerinde ağızlığın açılmasında üzerinde bulunan gücülerin ve bu gücülerin gözlerinden geçirilen çözgü ipliklerinin istenilen aşağı yukarı hareketini (üretilecek kumaşın örgüsüne uygun) yapmasında kullanılan en önemli parçalardır. Dokunacak kumaşın örgü raporuna göre üzerinde bulunacak gücü sayısı değişmektedir. Çerçevelerin üzerine yüklenecek gücü sayısı çerçeve enine ve dokuma makinesinin tipine göre değişebilmektedir.

Gücüler

Çözgü ipliklerinin çerçevelere gruplar halinde takılı olarak bulunmasını sağlayan veya jakar sisteminde serbest olarak bulunan metal aksamlardır. Üstünde bulunan gücü gözü adı verilen delikten çözgü ipliklerinin geçirildiği metal tel ya da plakalardır. Çözgü ipliklerinin ağızlığı oluşturabilmesi için örgü hareketine göre aşağı yukarı yönlenmesi gerekmektedir. Bu hareketin çerçeveler aracılığı ile çözgüye ulaştırılmasını sağlayan ağızlığın oluşmasında önemi yüksek olan bir tahar elemanıdır.

Lameller

Lameller çözgü kontrol sisteminin bir parçasıdır. Lamel atma işlemi de taharcılar tarafından yapılır. Her bir çözgü teline bir adet olmak üzere tüm çözgülere lamel atılır. Lamel atma işlemi çözgüler makineye alınıp, bağlandıktan sonra yapılır. Çözgü ipliklerinin kopuşlarını kontrol etmek amacıyla mekanik veya elektrikli bir sistemle kombine çalışarak çözgü ipliği koptuğu anda dokuma makinesinin durdurulmasını sağlarlar. Lameller yapı olarak alt kısmı açık ya da kapalı olarak üretilirler. Testere adı verilen metal levhalar üzerinde görevlerini yerine getirirler. Altı açık olan tiplerin makineye takılması tahar işlemi bittikten sonra mümkündür. Kapalı tipler ise tahar işlemine başlanmadan çözgü ipliklerinin lamel gözlerinden geçirilmesi işleminden önce yapılmalıdır.

Dokuma Tarağı

Çözgü ipliklerinin dokunacak kumaşa düzgün ve homojen olarak dağılımını sağlayan dokuma makinesi parçasıdır. Kumaşın eninin, sıklığının ayarlanmasını sağlamaktadır. Çeşitli metal ve plastik maddelere uçlarından tutturulmuş ince metal plakalardan yapılırlar. İki metal plaka arasındaki boşluğa tarak dişi denir. Bu boşluğun 10 cm’deki adedi tarak numarası olarak ifade edilir. Tarakların sıklığa göre ayrımında tanımlanmasına yardımcı olur. Tarağın sıklığının artması üretilecek kumaşın sıklığının oranının büyük olması anlamına gelmektedir. Tarak, dokuma makinesi için değiştirilebilen sıklıklarda yapılan seyyar bir yardımcı parçasıdır. Tarak numarası seçilirken kumaşın eni, çözgü sıklığı, örgü raporu, çözgü renk raporu, çözgü ipliklerinin kalınlığı ve düğümlerinin oluşturduğu kalınlık dikkate alınarak yapılmalıdır.

Tarak ve Gücü Tığı

Dokuma makinesinde üretim sırasında meydana gelebilecek kopuşlarda ve tahar işlemi yapılırken dokuma hazırlıkta çözgü ipliklerinin tarak ve gücülerden geçirilmesinde kullanılan metalden imal edilmiş yardımcı tahar elemanıdır. Tarak çekeceği ve gücü çekeceği olarak adlandırılırlar. Her bir tahar ve dokuma elamanın çalışma sırasında yanında bulundurması gereken el aletidirler.

El ile Lamel Dizimi

Çözgü ipliklerinin testereler adı verilen metal levhalar üzerine dizili lamellerin içinden geçirilme işlemidir. Lamellerin altı açık olanında çözgü ipliği lamelin deliğinden geçirilip testere üzerine uygun şekilde yuvasına bırakılır. Alt tarafı kapalı olan lameller ise önce testerelerden geçirilip çözgü ipliği, lameller testere üzerinde iken lamel gözünden geçirilir.

El ile Gücü Taharı Yapma

El ile gücü taharı yapılırken iki elemanın ortak çalışmasına gereksinim vardır. Görev dağılımında birinci eleman örgü raporuna göre gücü sıralamasına (çerçeveler dâhil) uyarak elindeki gücü tığını gücü gözünden geçirip ikinci elemanın vereceği çözgü ipliğini çekerek tamamladığı işlemdir. Yapılan işlem basit olmasına rağmen çok dikkat edilmesi gerekir. Yapılabilecek hataların tekrar çözümü zaman kaybına sebep olacaktır. Ayrıca telafi edilmemesi, dokunacak kumaşın görüntüsünün istenen örgü dışında bir yapıda üretilmesine yol açacaktır.

El ile Tarak Taharı Yapma

Çözgü ipliklerinin örgü raporuna göre açılan ağızlık içerisinden geçirilmesinden sonra kumaş sathına sıkıştırılmasını sağlayan tarak, tefe denilen mekanizma üzerinde yer almaktadır. Kullanılacak tarağın içerisinden geçirilecek olan çözgü ipliklerinin tek ya da daha fazla sayıda olması gerekli hesaplamalardan sonra dikkat edilmesi gereken önemli işlemlerin başında bulunmaktadır. Ayrıca tarağın toplam çözgü tel sayısının tek veya daha fazla sayıda içinden geçmesi pozisyonu düşünülerek yeterli kapasitede olması gerekmektedir. Tarak üzerinde tarak eninde fazlalık kalacaksa bu kısım tarağın tek tarafında bırakılmaz bu boşluk hesaplanarak her iki tarafa eşit oranda bırakılır. Çözgü iplikleri için tarak üzerindeki kullanılan ene faydalı tarak eni denilmektedir. Tarak için gerekli hesap işlemlerinden sonra tarak çekeceği kullanılarak çözgü iplikleri sol ya da sağ tarafından başlanarak tarak taharı gerçekleştirilir.

Dokumada çözgü ipliklerinin belirli kurallara göre çerçevelerdeki gücü gözlerinden ve tarak dişleri arasından geçirilmesi işlemine tahar denir. Tahar işleminin ilk aşaması gücü taharı, ikinci aşaması ise tarak taharıdır. Bu iki işlemin de bir plan sisteminde gösterilmesi gerekmektedir. Tahar planı, gücü ve tarak planını temsil etmektedir.

 Tahar planı, bir örgünün en az kaç çerçeve ile dokunabileceğini ve hangi çözgünün hangi çerçevede yer alması gerektiğini gösterir. Desen kâğıdında örgünün üst ya da alt kısmında yer alır.

Tahar planı, dokunacak olan örgünün raporu esas alınarak çizilir. Tahar planı çiziminde temel kural örgü raporundaki aynı hareketi (aynı bağlantı şekli veya aynı çözgü ipliği hareketi ) yapan çözgülerin belirlenmesi ve bu çözgülerin aynı çerçeveye ait olduğunun belirtilmesidir.

Desen kağıdında dolu ile gösterilen noktalar çözgü ipliğinin atkı ipliğinin üstünden geçtiğini gösterir. Boş olan noktalar ise atkı ipliğinin çözgü ipliğinin altından geçtiğini gösterir.

Örneğin; bez ayağı örgüsünü oluşturan tek numaralı (1.3.5.7...) çözgü iplikleri aynı hareketi yani aynı bağlantıyı yaptığından aynı çerçevede toplanır. Benzer şekilde, çift numaralı (2.4.6.8...) çözgü iplikleri de grup oluşturarak ayrı bir çerçevede yer alır. Bez ayağı örgü raporunda iki farklı çözgü hareketi bulunduğundan bez ayağı örgüsü en az iki çerçeve ile dokunur. Bu durumda herhangi bir örgünün dokunabilmesi için gereken çerçeve sayısı, örgü raporunda bulunan farklı çözgü hareketi sayısına eşittir. Tahar planının desen kâğıdına çiziminde genellikle kullanılan yöntem tahar planının örgü raporunun üzerinde yer alması ve her çerçeve için bir satır ayrılmasıdır. Çözgü ipliğini gösteren sütun ile ait olduğu çerçeveyi gösteren satırın kesiştiği noktadaki karenin içi doldurulur. Aynı işlem örgü raporundaki tüm çözgüler için tekrarlanarak tahar planı çizilir.

Tahar planı çizilirken çerçevelerin numaralandırılması, dokuma makinesi veya numune dokuma tezgâhının çalıma şekline göre iki şekilde yapılabilir.

Numaralandırma kumaşa en uzak çerçeveden başlayarak numaralandırma yapıldığında desen kâğıdında, yukarıdan aşağı doğru her satır bir çerçeveyi temsil eder. Çözgü ipliğini gösteren sütun ile ait olduğu çerçeveyi gösteren satırın kesiştiği noktadaki karenin içi doldurulur.

Numaralandırma kumaşa en yakın çerçeveden başlayarak yapıldığında desen kâğıdında, aşağıdan yukarıya doğru her satır bir çerçeveyi temsil eder. Çözgü ipliğini gösteren sütun ile ait olduğu çerçeveyi gösteren satırın kesiştiği noktadaki karenin içi doldurulur.  

Tahar planı oluştururken aynı hareketi yapan çözgüler, çerçeve üzerine düşen yükü azaltmak amacıyla birden fazla çerçeveye dağıtılabilir. Yani toplam çözgü ipliği sayısını kullanılacak çerçeve sayısına bölersek her çerçeve başına düşen çözgü ipliğini tespit etmiş oluruz. Bu durumda çerçeve sayısı örgü raporundaki çözgü sayısının katları olmalıdır. Örneğin, bez ayağı örgüsü 2 çerçeve yerine 4, 6, 8... çerçeve ile dokunabilir. Ancak farklı bağlantı şekilleri olan çözgüler, kesinlikle aynı çerçevede toplanamaz.

TARAK PLANI

Tarak planı tarağın bir diş boşluğundan kaç adet çözgü ipliği geçmesi gerektiğini gösterir. Tarak planı desen kâğıdında tahar planı ile örgü raporu arasıda yer alır. Tarak planında desen kâğıdının yatay yönde her bir karesi bir çözgü telini gösterir. Bir diş boşluğundan geçecek tel sayısı kadar karenin yan yana içi doldurulur. Yan yana bulunan iki diş boşluğunun karışmaması için örgü raporu boyunca iki satır kullanılır.

Yan yana iki adet kare dolu olarak gösterilmiş ise ; tarak taharı yapılırken her diş boşluğundan ikişer çözgü teli alınacaktır.

Bir adet kare dolu olarak gösterilmiş ise ; tarak taharı yapılırken her diş boşluğundan birer çözgü teli alınması gerektiği belirtilmiştir.

Diş boşluğundan geçen tel sayısı genellikle örgü raporuna uygun olarak seçilir. Örneğin; bez ayağı örgülü bir kumaş için bu sayı 2, 1/2 dimi örgülü kumaş için 3,5・li saten örgülü kuma için 5 olabilir. Bunun dışında çözgü sıklığı, istenen kumaş özelliği ve kullanılan iplik özelliği gibi kriterler de göz önünde bulundurulur. Örneğin; tül ve organze türü kumaşlarda çözgü ipliklerinin düzgün dağılımı için her diş boşluğundan birer tel alınması uygun olmaktadır. Bazı kumaşlarda, kumaş enince farklı bölgelerde farklı çözgü sıklıkları oluşturmak gerekebilir. Bu durumda tarak taharı yapılırken diş boşluğundan geçen tel sayısı sabit kalmaz. Sürekli tekrar eden bir tarak raporu oluşturacak şekilde değişiklik gösterir.

Dokuma makinelerinde, atkının atılmasından önce çözgü ipliklerinin iki tabakaya ayrılarak oluşturduğu, üçgen kesitli tünele ağızlık adı verilmektedir. Açılan her ağızlık içinden kaydedilen atkı ipliğinin üstünde veya altında bulunması gereken çözgü ipliklerinin belirlenmesi için çeşitli sistemler geliştirilmiştir. Bu sistemlerden her biri ağızlık açma sistemlerini oluşturmaktadır.

Eksantrikli ağızlık açma sistemleri, dokuma makinelerine monte edilme pozisyonlarına göre ikiye ayrılır. Eksantrikli dokuma makinelerinde, çerçeveleri kumanda edecek eksantrikler örgünün armür planına göre hazırlanır. Eksantrik mili üzerine uygun bir şekilde yerleştirilir. Eksantrikli Ağızlık Açma Tertibatları;

• İÇTEN EKSANTRİKLİ
• DIŞTAN EKSANTRİKLİ

olmak üzere İkiye ayrılır. Mekanik dokuma makinelerinde dönen bir mil üzerine monte edilerek ağızlığın açılmasında çerçevelere hareketi ileten metal plakalardır.

Dokuma makinelerinde 3 şekilde ağızlık

açılabilir:
1- Eksantrik ile ağızlık açma
2- Armür tertibatı ile ağızlık açma
3- Jakar tertibatı ile ağızlık açma
 
Yukarıda adı geçen ağızlık açma sistemlerinden kontramaj ile ağızlık açma, el dokuma makinelerinde kullanılır. Günümüzde Anadolu’nun bir çok yöresinde yatak-yorgan yüzü, havlu ve tül dokumacılığında kullanılır. Basit ve az masraflı bir dokuma şeklidir.Diğer sistemleri daha geniş bir şekilde incelemek gerekir. 

 1. Eksantrikli Ağızlık Açma Sistemleri
Eksantrikli ağızlık açma sisteminde 2 tip makine ile karşılaşılmaktadır. 

a) İçten Eksantrikli Dokuma Makineleri

Bu makinelerde eksantriklerin boyları birbirinden farklıdır. 1.çerçeveye hareket veren eksantriğin boyu 2.çerçeveye hareket veren eksantriğin boyundan daha büyüktür. Örgü bez ayağı ise eksantrikler krank milinin altında bulunan vuruş eksantrik miline, tespit edilmiştir. Bu tezgahlarda en fazla 6 ile 8 çerçeveye kadar çalışırsa da genellikle 6 çerçeveyi geçmez. İçten eksantrik tezgahlarda çerçeveyi yukarı kaldıran eksantriğin küçük çapıdır. Çerçeveyi aşağı indiren ise eksantriğin büyük çapıdır. 

b) Dıştan Eksantrikli Dokuma Makineleri

Çerçeve sayısını arttırabilmek amacı ile eksantrikle ağızlık açmada eksantriklerin tezgahının dışında çalıştırmak şekli düşünülmüştür. Her ne kadar içten eksantrikli tezgahlardan daha fazla çerçeveyi bu yolla çalıştırma imkanı doğsa bir bu da sınırlıdır. Yani 8-12 ayağa kadar çıkarılabilir.
Tertibatı inceleyecek olursak; dolap mili üzerine eksantrikler belli bir örgü için sıralanmaktadır. Eksantrikler röleler vasıtası ile ayaklara irtibat halindedir. Ayaklar kendi ekseninde hareket etmektedir. Ayaklara uçtan tespit edilen bir çubuk kollara bağlı olup, cıvata vasıtası ile ağızlık ayarı yapmaktadır. Kollar dört köşe miller üzerine geçer. Bu dört köşe miler, tezgah boyunca uzanan ve iki yatak içerisinde hareket edebilen çerçeve sayısı kadar olacaktır. 

2 - Armürlü Ağızlık Açma Sistemleri
Randımanlı şekilde 18 çerçeveye kadar çalışan tezgahlarda ağızlığın açılması , armür sitemleri vasıtası ile gerçekleştirilir. Eksantrikli ağızlık açma sistemine göre desenlendirme imkanları daha fazladır.

Bir armür sistemi, bazı makinelerde farklı yöntem ve elemanlardan oluşmakla birlikte, her birinde şu temel elemanlar bulunmaktadır ;
a) Çerçeve
b) Çerçeve armür ayakları
c) Tomruk
d) Desen kartonu
e) Desen okuyucu elemanlar
f) Bıçaklar
g) Armür ayağı platinleri 

Armür sisteminde üç önemli hareket vardır. :
a) Bıçakların hareketi
b) Platinlerin hareketi
c) Tamruk ve kartonun hareketi 

Armürün Özellikleri 
1- Kapalı ağızlıktır. (Tefe atkıyı sıkıştırdığı zaman ağızlık kapalıdır.)
2- Çift ağızlık açar.
3- Bir çerçeve yukarıda ise aynı çerçevenin ikinci harekette de yukarıda kalması gerekiyorsa, o çerçeve aşağı indikten sonra yukarı kalkar.
4- Çerçeve hareketi pozitiftir.
5- Çerçeveyi yukarıya kaldıran roledir. Aşağı indiren boş borudur.
6- Tomruk her atkıda 1/6 devir yapar.

3- Jakarlı Ağızlık Açma Sistemi
Jakar sistemi diğer sistemlere oranla değişik bir yapı gösterir. Eksantrikli armür sisteminde ağızlığın oluşumu için çözgü ipliklerine çerçeve gruplarınca hareket verilir. Jakar sisteminde ise ağızlığın oluşumu için çözgü ipliklerine tek tek kumanda edilir. Bu nedenle jakar sistemi desen yapma olanakları açısından eksantrik ve armür sistemine oranla daha elverişlidir. Jakar makineleri tek tomruklu ve çift tomruklu olarak iki sistemde incelenir.
Dokuma tezgahının üzerine dikey olarak kurulan bir ağızlık açma aparatıdır. Ayrıca makine kusursuz mekanik özellikleri ile bize çok değişik desenli kumaşlar yapma olanağı tanımıştır. Jakar makinesi bir seri iğne ( Desen okuyan ve makineyi programla) bir seri (maylonlar aracılığı ile ağızlık açılmasını sağlayan) platinden oluşmuş bir sistemdir. Her hangi bir dokuma tezgahı bir takım deliklerle birlikte üzerine jakar makinesi takılarak jakarlı dokuma tezgahına dönüştürülebilir.

Jakar makinesi, dokuma tezgahına ek olarak kurulan bir aparat olduğuna göre birbirleriyle iki açıdan ilişkilidir ;
1- Dokuma tezgahı, jakar makinesine hareket verir.
2- Jakar makinesi çalışarak maylonlar aracılığı ile dokuma tezgahına ağızlık açar.

Kâğıda aktarılmış süblime olma (yani ısı etkisiyle buharlaşma) özelliğindeki boyar maddenin ısı ve basınç etkisi ile kumaşa transferi işlemidir.

Süblime olabilen dispers boyar maddeler, özel olarak yapılandırılmış silindir baskı makinesi, rotasyon baskı makinesi veya ofset baskı makinesi ile kâğıt üzerine basılır. Kâğıt, hatalara ilişkin kontrol edildikten sonra basılı tarafını basılacak tekstil yüzey ile birleştirip 20 – 30 sn, 210 – 215°C’ye ısıtılmış (PES için) silindirden geçirilir. Bu esnada desen kumaşa geçer. Baskı işleminden sonra herhangi bir ard işlemin yapılmasına gerek kalmaması büyük bir avantajdır. Yüksek aktarma sıcaklığı nedeniyle tutumda sertleşme olabilir. Tutum sertleşmesi lif çeşidine göre farklı olabilir. Günümüzde genelde polyester veya selüloz polyester karışımlarına basılır.Selüloz oranı çok düşük olmalıdır.

Transfer baskı kâğıtlarının basılmasında boyarmaddenin buhar basıncı, difüzyon katsayısı(maddelerin çok yoğun ortamdan az yoğun ortama geçici), süblime temperatürü (170–230°C), molekül ağırlığı (400) dikkate alınarak seçilmesi gerekir. Kâğıtların dispersiyon boyarmaddeleriyle hazırlanan baskı patı ile basılması; rulo, rotasyon ya da film-druck baskı yöntemine göre gerçekleştirilir.

Transfer baskı kâğıdı yalnızca bir kez kullanılır. Kâğıt, ısıtılmış tambur ile blanket arasında kumaş ile yüz yüze getirilerek ısı ve basınç etkisiyle üzerindeki boyarmaddeyi kumaşa transfer eder. Kâğıt, solvent esaslı patlarla basılacaksa emme yeteneğinin az, sulu patlarla basılacaksa emme yeteneğinin çok olması gerekir. Emme yeteneğine göre boyarmadde değişik verim gösterir.

Emme yeteneği yüksek olduğunda boyar madde kâğıdın arka yüzeyine geçecek ve boyarmadde verimi düşecektir. Kâğıdın az, fakat yeterli emme yeteneğine sahip olması gerekir. Baskı patının büyük kısmının kâğıt üzerinde kalması isteniyorsa binder kullanılır. Transfer baskıcılıkta baskıcı ya da aracı, baskılı kâğıdı, bu çok özel kâğıtları üreten firmaların birinden sipariş eder. Bu kâğıt, tasarımcının yarattığı desene uygun olarak basılmıştır. Baskıcı ya büyük partilerde özel desen bastırır ya da hazır desenli kâğıtlardan seçerek kullanır.

Boyarmaddenin kâğıttan kumaşa geçişine etki eden faktörler;

1-Boyarmaddenin yapısı,

2-Mamulün yapısı,

3-Transfer koşullarıdır.

Temperatür hassasiyeti ±1° olmalıdır. Boyarmadde molekülünde ufak bir değişiklik, boyarmadde alımında % 50'ye varan değişikliğe yol açar transfer baskıda; basınç kalış süresi elde edilen sonucu etkiler. Boyarmadde ile tekstil mamulü arasıda bir denge vardı. Süe iyi ayarlanmamışa kâğıttan elyafa geçen boyarmadde tekrar elyaftan kâğıda geçer.

Transfer baskı kâğıtları yüksek sıcaklıklara ve basınca dayanıklı olmalıdır. Transfer baskı kâğıdının baskısı rotogravür (bakır tual ile elmas uçlu bir fırçanın buluşmasıyla sonuçlanan baskılar), fleksografik (Baskı kalıbının yüzeyinde yüksekte kalan işli alanlardaki mürekkep almış görüntülerin basınç etkisiyle baskı malzemesinin üzerine geçirilmesi esasına dayanan bir baskı yöntemidir.), litografik (Taş baskı sistemi yağ ve suyun birbirlerine karışmamaları olayı esas alınarak aynı yüzey üzerinde baskı yapan ve yapmayan alanlar elde edebilme esasına dayanır.), şablon ve dijital baskı olarak yapılabilir. Transfer baskı kâğıtları yüksek hızlı baskıda yırtılmayı önlemek için yeterli dayanıklılığa sahip olmalı ve transfer adımında 30 saniye veya daha uzun sürede 200°C ve üzeri sıcaklıklara maruz bırakıldıktan sonra yeterli dayanımı göstermelidir. Kâğıtların ağırlığının 55-80 g/m² olması tavsiye edilir. Kâğıt, kâğıt hamurundan mekanik yollarla hazırlanarak elde edilir. Mekanik yollarla öğüterek, ezerek veya kimyasal maddelerle oluşturulan kâğıt hamurundan elde edilebilir.

Baskı mürekkebi veya diğer yüzey uygulamalarını kâğıda nüfus etme derecelerinden dolayı geçirgenlik önemli bir özelliktir. Fakat yüksek geçirgenlik transfer esnasında mürekkep ve solventlerin geçişini arttıracağından baskı desenlerinin netliğinde azalmaya ve kumaşta düşük transfer etkisine sebep olur.

Transfer baskı mürekkeplerinin yapısında bağlayıcılar, solventler, plastifiyanlar ve diğer katkı maddeleri bulunur. Bağlayıcılar boyarmaddeyi baskı malzemesi üzerine sabitleştirir. Solventler,reçineleri çözerler ayrıca mürekkebi baskı viskozitesini düşürüp mürekkebin baskı malzemesi üzerine transferini sağlamaktadır.Plastifiyanlar mürekkebe esneklik,yüzeye iyi yapıştırma gibi özellikleri arttırmak için ilave edilir.Diğer katkı maddeleri ise mürekkebin sürtünme dayanıklılığını kayganlık özelliklerini geliştirmek için ilave edilir.

Elyafın taranmış bant formuna tops, sonsuz flamentin elyaf kablosu formuna tow denir.

Elyaf sadece kütle formunda değil aynı zamanda bu formlarda da özel aparatlarında boyanabilir.

TOPS VE TOW BOYAMANIN AVANTAJLARI VE DEZAVANTAJLARI

Tops ve tow boyama sonucunda elyaf boyama ile aynı sonuca ulaşılır.

İyi nüfuziyet ve düzgün renk verimi elde edilir.

Topslar karıştırılarak çeşitli renk efektleri elde edilebilir.

İplik eldesine kadar yapılan işlemlerle varsa düzgünsüzlük giderilebilir.

İplik üretim maliyeti daha azdır.

TOPS VE TOW BOYAMA MAKİNELERİ

Sarılmış topslar, boyanmak üzere, daire şeklinde, metal bir levhanın üzerine dairesel olarak dizilmiş, ortasından delikli iğler bulunan silindirlere yerleştirilir.

Topsların yerleştirildiği bu silindirlere tops boyama aparatları denir.  

Elyaf boyamak için kullanılan kazanlar içinin aparatları değiştirildiğinde tops boyamak için de kullanılır.

Çünkü tops ve tow boyamak için ihtiyaç duyulan makine donanımı elyaf boyama için kullanılan makine donanımı ile aynıdır.

Farklı olan sadece elyaf, boyama kazanının iç çeperi çapında bir kafes içine kütle şeklinde sıkıştırılır,

tops ise önce yumak hâline getirilir, ardından bir levha üzerine düzgün dizilmiş delikli silindirler içerisine yerleştirilir ve bu şeklilde kazanın içerisine yerleştirilir.

Tow ise sonsuz flament kablosudur ve elyaf boyama aparatına elyaf gibi ıslatılarak sıkıştırılır.

 TOPS VE TOW BOYAMA İŞLEMİ  

Elyafı tow formunda hazırlamak içinde elyaf sıkıştırma makineleri kullanılır.

Filament ipliğin elyaf formunda boyanmasına tow boyama denir.

Elyaf 80-90°C sıak su ile delikli kafeslerin içrisinde preslenir.

Bu işlem boya banyosuyla karşılaştığı zaman yine elyafta olduğu gibi filamentin Şişip sıkışması  ve arasıa boya alımını zorlaştırmasını engellemek içn yapılır.

Önceden ıslanmış flament ıslak olarak sıkıştırılır ve bu şekilde boya alııdaha rahat olur.

Sıkıştırılmış bu elyaf kütlelerine kek denir.

Bir makineye üç kek yülenir.

Keklerin her biri 500-600 kg arasıda değişir.

Bu makine elyaf boyama işlemi içnde kullanılır.

Taranmış elyaf tops denilen gevşek bir yumak hâine getirilir.

Bu işlem özel tasarlanmış bobin makinelerine benzer bir yapıa sahip, tops sarma makinelerinde yapılır.

ARD İŞLEMLER

Tow boyamadan sonra materyal elyaf boyamadan sonra olduğu gibi açılarak santrifüj makinesine sağılır.

Santrifüj makinesinde yüzey suyu uzaklaştırılan materyal sıcak hava üflemeli kurutucularda kurutulur.

Kurutma işleminden sonra materyal, elyafta olduğu gibi preslenerek balya formuna getirilir.

Topslar ise formları bozulmadan santrifüj makinesine alınır buradan yine formları bozulmadan sossuz bant üzerinde sıcak hava üflemeli kurutma makinelerinden geçirilir. Topslar bu makineye elle beslenir.

TOPS VE TOW BOYAMANIN KULLANILDIĞI YERLER

Elyaf boyamanın ihtiyaç duyulduğu durumlarda tops boyama yapılır.

Melanj iplik ve halı ipliği yapımı için tercih edilir.

Lifler iplik olarak eğrildikten sonra, dokuma veya örme kumaş olmadan önce boyanmasına iplik boyama denir. Boyanmış ipliklerden yapılmış kumaşlar “ipliği boyalı” olarak isimlendirilir..

Kumaşların ipliği boyalı olmalarının çeşitli avantajları ve dezavantajları vardır. İpliği boyamak elyaf ya da tops boyamaya nazaran daha az maliyetlidir. İplik boyamada renkler daha net ortaya çıkar. Kumaş boyamaya nazaran düzgünsüzlükler daha az göze çarpar. İplik boyamada kullanılan boyar maddeler sonradan göreceği işlemler gereği haslıkları yüksek seçilmelidir, bu da kullanım haslıklarını çok iyi yapar. İplik boyama ipliğin iki farklı formunda yapılabilir. Birincisi iplikler bobin hâline getirilir ve bu formda boyanır. İkincisi ise iplikler çile hâline getirilerek boyanır.

BOBİN BOYAMA 

Bobin hâline getirilmiş ipliklerin özel aparatlarda boyandığı bir uygulamadır.

Çoğu kez ipliğin bobine sarılı hâlde boyanması tercih edilir. Çünkü bu şekilde diğer boyama formlarının bir takım dezavantajları da ortadan kaldırılmış olur. Bu uygulamada iplikler metal veya plastik basınçlandırılabilen koniklere veya kovanlara sarılır. Kovanlar (  Bobinler ) genelde silindirik yapıdadır.

Silindirik bobinler çap bakımından da üniform olduklarından daha düzgün boyama veririler. İplik sarılmadan önce kovanların ( Bobinlerin ) dışına örgü kumaş ya da geçirgen kâğıt kaplanır. Bu basıncın daha düzgün dağılmasını sağlar. Her bir bobinde 500-1000 g arasında iplik bulunur. Bobinler üzerine sarılan ipliğin yumuşak sarılması gerekir. Özellikle bobinlerin köşe kısımlarıma flottenin ulaşması zordur. Bunu önlemek için bobinlerin bu bölgeleri daha yumuşak sarılır.

BOBİN BOYAMA MAKİNELERİ

Bobin boyama makineleri silindirik gövdeli, basınçlandırılabilen ve yüksek sıcaklıklara çıkabilen makinelerdir. Dikey ve yatay gövdeli, yatay iğli olmak üzere üç çeşidi vardır. Bir bobin iplik boyama makinesinin temel parçaları şöyledir:

1-Boyama kazanı

2-Taşıyıcı ünite

3-Sirküasyon pompası

4-Banyo akış hızını kontrol eden üinite

5-Isı değiştirici ( Eşanjör )

Basınçlandırılmış olan boya kazanının gövdesi genelde silindirik yapıdadır. Üst kısmında kubbemsi bir kapak vardır ve bu kapak kazana bir dizi cıvata veya vidalı çubuk yardımıyla sıkıştırılır. Dikey gövdeli kazanların hemen altında bir sirkülasyon pompası bulunur. Makinenin yüksekliği ve yukarıdan bir vinç yardımıyla doldurulmasından dolayı işletme içerisinde ya yüksek tavanlı bir yere ihtiyaç vardır ya da makine işletmenin zeminine gömülmelidir. Makineler bir sıra hizasında olur ve tek bir vinç makinelerin yüklenip boşalmasını sağlar. Yatay gövdeli bobin boyama makinesinde ise böyle bir sorun yoktur.

Bobinler yine dik konumdadır fakat gövde yatay olarak konumlandırılmış olduğundan bu durumda bobinlerin kazan içerisine yerleşebilmesi raylı bir kızak sistemi ile olur. Fakat bu tip makineler fabrika içerisinde makine sahasında dikey gövdelilere nazaran daha geniş yer tutarlar. Yatay iğli makineler ise çok daha az yer kaplarlar ve gövdeleri silindirik değil prizma şeklindedir. 

Bobinler özel olarak geliştirilmiş aparatlarında kazan içine yerleştirilirler. Bu aparatlar boya banyosunun akışına izin verecek şekilde delikli ve dik konumdaki ortası boş iğler üzerine yerleştirilmektedir. Bu iğler çerçeve adı verilen daire şeklinde bir levhanın üzerine düzgün bir şekilde sıralanmıştır.

Çerçeve boya kazanının tabanına sirkülasyon pompasından gelen borunun tam üzerine oturur. Yatay iğli makinelerde ise iğlere yerleştirilmiş bobinler makine içerisindeki yuvalara tek tek elle yerleştirilir. Sirkülasyon pompası dikey kazanların alt kısmına yerleştirilmiştir, yatay kazanların ise arka tarafındadır.

Boya banyosunun ısıtılması, yüksek basınçtaki su buharını bobinleri taşıyan çerçevenin hemen altında boya kazanının alt ucuna yerleştirilmiş bulunan helezonik ve yatay konumdaki ısıtma elemanının içerisine beslenmesi ile yapılmaktadır. Soğutma işlemi ise yine aynı borulardan soğuk suyun geçirilmesi ile olur. Isıtma ve soğutma elemanlarının boya banyosu içerisinde bulunmasından ötürü ani ve yüksek ısı değişimlerinden dolayı bu elemanlarda oluşabilecek çatlak ya da kirlenmelerin tespiti zordur. Özellikle çatlaklar ve oligomer oluşumu problem olabilir. Makinenin yan tarafında küçük bir kazan daha mevcuttur. Bu kazan ilave tankı olarak bilinir. Flotte için gerekli kimyasallar bu tankta hazırlanıp kazan içerisine buradan aktarılır.

BOBİN BOYAMA İŞLEMİ

Taıyıcı dikey borular üzerine yerleştirilen bobinler kazan içerisine alınırlar. Sirkülasyon pompası ile flotte kazan içerisinde sirküle ettirilir. Boya banyosu çerçeve tabanının içerisinden geçirilerek iğlerin içerisinden yukarıya doğru, bobinlerin içerisinden tekrar ana banyoya gelecek şekilde ısıtıcılardan da geçirilerek devirdaim yaptırılır. Bu akış yönü bobinlerin içinden dışına ya da ters yönde dışından içine olur. Boyama süresince bobinlerin yerlerinden oynamamasına dikkat edilmelidir ve ani basınç değişikliklerinden kaçınılmalıdır. Hidrofilik yapıdaki liflerin bobinlerine basınç uygulanmadan önce ıslanıp şişmeleri için yeterli zaman tanınmalıdır. Göze çarpacak şekilde şeklen bozulmuş bir bölge boya akışının orantısız geçişine sebep olacağından yer yer az ya da çok boyanmış bölgelerin oluşmasına neden olur. Dışarıdan içeriye boya banyosunun akışı, bobin yapısındaki gözeneklerin boyutunu azaltacak şekilde bastırır ve banyo geçişini yavaşlatır. İçeriden dışarıya akış ise bobinlerin genişlemesine ve banyonun rahat akmasına sebep olur. Bu nedenle boyama işlemi boyunca bobinlerden her iki yönde de akış sağlanmalıdır. Boya banyosunun geçtiği boruların boyu ne kadar kısa olursa sürtünmeden kaynaklı yavaşlama o kadar az olacaktır.

ARD İŞLEMLER

Bobinler boyandıktan sonra sıcak hava üflemeli makinelerde ya da infrared ısıtıcılarda kurutulur. Bobinler makineye tek tek elle beslenir.

BOBİN BOYAMANIN KULLANILDIĞI YERLER

Fantezi iplik yapımı da dâhil her türlü kumaş üretiminde kullanılır. Özellikle ipliği boyalı mamuller için kullanılan boyar maddelerin haslıkları yüksek olduğundan tercih edilir. Halı üretimde kullanılacak ipliklerde boyalı olarak tercih edilir.

ÇİLE BOYAMA

İplikler bobin hâlinde boyanabildiği gibi çile hâlinde de boyanabilir. Çile boyama ipliklerin geniş gevşek sarılmış hâlde boyanmasıdır. Çok sıkı bükümlü, high-bulk (farklı gerginlikte ipliklerin bükülmesiyle oluşturulan akrilik iplik) ipliklerin bobin hâlde boyanması zor olduğundan çile boyama yapılır. Çile boyamada bobin boyamaya nazaran daha uzun flotte kullanılır. Çile boyamada kullanılan üç çeşit makine vardır. Birinci tipi kabin şeklinde, ikinci tipi çilelerin askılara takılarak yapıldığı üniversal boyama kazanı, üçüncü tip ise püskürtmeli çile boyama makineleridir.

ÇİLE BOYAMA MAKİNELERİ

Üniversal boyama kazanlarında çileler bir çerçevede bulunan çubuklar üzerine asıldıktan sonra bir vinç aracılığıyla içerisinde boya çözeltisi bulunan dikdörtgen Şeklindeki bir kazana daldırılır. Kazanın alt kısmında delikli bir levha bulunur. Bu levhanın altında bobin ve elyaf boyama makinelerinde olduğu gibi ısı değiştirici eşanjör bulunur. Flotte sirkülasyonu bir pompa yardımıyla sağlanır. Bu makine elyaf ve bobin boyama makinelerine benzer.Kabin boyama makinesinde de tertibat benzerdir fakat makine dolaba benzer. Önden kapakları açılır ve dikdörtgen bir askı üzerine paralel yerleştirilmiş çubuklara materyal takılı bir şekilde dolabın içine yerleştirilir. Yine bu tip kazanların taban ve tavanında delikli ızgaralar vardır. Flotte sirkülasyonu aşağıdan yukarı ya da yukarıdan aşağıya olmak üzere iki yönlüdür. 

Püskürtmeli makinelerde ise çileler üstü delikli özel çubuklara asılmakta ve boyama flottesi bu deliklerden ipliklere püskürtülmektedir. Bu işlem sırasında çilelerin asılı olduğu çubuklar döner ve aşağı yukarı hareket ederek ipliklerin her yerine boya alımı sağlanmaya çalışılır.

ÇİLE BOYAMA İŞLEMİ

İplik boyamada kullanılan en eski metotlardan biridir. Çileler belli uzunlukta halka şeklinde gevşek olarak sarılır. Çok kalın ya da çok ince olmamasına dikkat edilmelidir. Metraj iplik kalınlığına göre değişir. Bobin boyamaya göre daha maliyetlidir. Çileler paralel çubukların üzerine çerçevelere belli bir gerginlikte yerleştirilmelidir. Elastik liflerde ya da ıslandıkça çeken lifler için bir miktar avanslı besleme yapılır. Çile boyamada boyanın elyafa nüfuziyeti çok yüksektir. Çile boyamada makine kapasitesi düştüğünden üretim hızı yavaştır. Bobin boyamaya nazaran daha uzun flotte oranlarında çalışıldığı için boyar madde ve kimyasal tüketimi de fazladır.

ARD İŞLEMLER

Çile hâlinde boyanan iplikler santrifüj makinesinde fazla suyu alındıktan sonra çile hâlinde iplikler için özel olarak tasarlanmış kurutma makinelerinde kurutulurlar. Bu makinelerde çilelerin üzerine asılabileceği metal çubuklar bulunur, bu çubuklar sıcak hava üflemeli makine içerisinde özel taşıyıcılar sayesinde dolaştırılarak kurutulur.

ÇİLE BOYAMANIN KULLANILDIĞI YERLER

Çile boyama high-bulk iplik (farklı gerginlikte ipliklerin bükülmesiyle oluşturulan akrilik iplik) denilen ipliklerin, esnek ya da esnemeye müsait hassas ipliklerin boyanmasında kullanılır. Ayrıca el örgü ipliklerinin boyanmasında da kullanılır.

Ön Terbiye İşlemi-Yıkama ( Yünlü Mamüllerde )

Ön Terbiye İşlemi-Karbonizasyon ( Yünlü Mamüllerde )

Ön Terbiye İşlemi-Ağartma ve Optik Beyazlatma ( Yünlü Mamüllerde )

Ön Terbiye İşlemi-Dinkleme ( Yünlü Mamüllerde )

Ön Terbiye İşlemi-Krablama ( Yünlü Mamüllerde )

Son yıllarda insanların, giyim ihtiyaçlarında meydana gelen değişimler, kendi konfor ve zevklerine uygun, kaliteli ve aynı zamanda da sağlıklı ürünler talep etme eğilimleri, hem göze hitap eden hem de kullanım rahatlığı sağlayan ürünlere yönelimi arttırmıştır. Bu talep kumaş üretiminde ve buna bağlı olarak da iplik üretiminde değişik özellikteki ihtiyaçları ortaya çıkarmıştır. Bu ihtiyaç, tekstil endüstrisinde yeni ürünlerin elde edilebilmesi amacıyla, değişik yapı ve özelliklerde lifler kullanılarak değişik tekniklerle farklı yapılarda ipliklerin üretilmesine yönelik çeşitli çalışmaları tetiklemiştir. Bunun sonucu olarak da yeni lif türleri oluşturulmaya başlanmıştır. Tekstil lifleri içerisinde “elastan ya da spandex” olarak bilinen materyal de bu yeni nesil lif türlerinin bir grubunu oluşturmaktadır. Elastan lifi, şık görünüm, esneklik ve kullanım kolaylığı gibi özelliklere sahip bir liftir.

DEVE ELYAFI

Çok eskiden beri yük ve binek hayvanı olarak kullanılan develerin alt ince liflerinden ince kumaşların yapılabileceği ilk olarak İngiliz ordu subaylarından Thomas Hutton tarafından fark edilmiştir .

Dünyada iki cins deve bulunmaktadır. Tek hörgüçlü olan Arap ve Suriye develeri dromedary; ana vatanı Çin ve Moğalistan olan çift hörgüçlü develer ise bactrian develeri olarak adlandırılmaktadır .Dağlık bölgelerde çift hörgüçlü bactrian devesinden hem yük hem de binek hayvanı olarak yararlanılmaktadır.

Çift hörgüçlü bactrian develeri soğuk ve sert iklimlere dayanıklı iken, tek hörgüçlü Afrika develeri sıcak iklime ve çöl koşullarına daha iyi adapte olabilmektedir. Çeşitli iklim özellikleri gösteren Anadolu’da bu iki deve tipinin melezlenmesi ile Anadolu koşullarına uygun deve tiplerinin elde edildiği ifade edilmektedir .

Develer, dıştaki koruyucu kaba kıllar ve izolasyon sağlayan alt ince lifler olmak üzere iki farklı lif üretmektedirler . Tek hörgüçlü develer sıcak çöl bölgelerinde yaşadıkları için, bu develerdeki yumuşak alt ince liflerin miktarı azdır. Develer en çok Moğolistan, Türkistan, Çin, Hindistan (özellikle çöl bölgelerinde), Afganistan, İran, çeşitli Arap ülkeleri, Anadolu ve bir miktar da Balkanlar’da bulunmaktadır. Türkiye’de de önemli miktarda deve bulunduğu halde deve yünlerinden faydalanılması yaygın değildir. Develerin kaba liflerinden çuval, heybe, urgan ve çadır bezi gibi kaba mamuller yapılmaktadır. İnce lifler ise, çorap, kazak ve atkı gibi ürünlerin yapımında kullanılmaktadır.

LAMA CİNSİ ELYAFLAR

Güney Amerika lamaları, lama, alpaka, guanako ve vicunalar olmak üzere 4 farklı türü içermektedirler]. Alpaka ve Lama evcil, Vicuna ve Guanako ise yabanidir.

Yabani lama (guanako) lifleri

Guanako (Lama Guanicoe), Vicuna’dan daha fazla bir nüfusa sahip olup, dünya Guanako nüfusunun % 90’ından fazlası Arjantin’de, kalanı ise Şili ve Peru’da bulunmaktadır. Arjantin’de sayıları 550.000 olan Guanako’lar ülkenin güney bölümündedirler. Yetişkin hayvanlarda lif çapının, 16-22 mikron arasında olduğu ifade edilmektedir . Bu lifler genellikle yün lifi ile karıştırılarak kullanılmaktadır.

Lama lifleri

Lama (Lama glama) deve ailesinin evcil, sürü halinde yaşayan, Güney Amerika’da bulunan toynaklı bir türüdür. Lamalar İnkalar ve Güney Amerika’daki And Dağları’nın diğer yerlileri tarafından yaygın olarak yük hayvanı olarak kullanılmıştır .

Güney Amerika’daki lamaların çoğu Bolivya ve Peru’da bulunmaktadır. Arjantin ise lama sayısı açısından üçüncü sırada yer almaktadır. Lama lifleri arasında medullası bulunmayan lif oranı % 10’dan daha az olup, liflerin içerdikleri hava boşlukları sayesinde hafif ve iyi ısı izolasyon özelliğine sahip oldukları belirtilmektedir . Lama liflerinin sert, kaygan ve az kıvrımlı lifler olmaları nedeniyle, bu liflerden iplik üretimi zor olup, özel teknikler gerektirmektedir.

Lama liflerinin elastikiyetlerinin çok düşük olması nedeniyle, çorap gibi yüksek elastikiyetin istendiği ürünlerin yapımında kullanımları önerilmemektedir . Lama lif gömleklerinin, alpaka lif gömleklerine göre iki farklı lif tipi içermeleri ve daha kaba olmaları nedeniyle, alpaka lifleri tekstil sanayinde daha geniş bir şekilde değerlendirilmektedir. 

Vikuna lifleri

Lamaların küçük bir kısmını teşkil eden Vicunalar, Peru’nun yüksek yaylalarında 5300 m’den yüksek bölgelerde yaşamaktadırlar. Vücut ağırlıkları 35-45 kg, yükseklikleri ise 85-90 cm kadardır. Vicunaların değerli liflerinden yararlanabilmek için, avlanmaları gerekmektedir.Lif çapları 10-15 mikron arasında değişen vicuna liflerinden üretilen iplik ve kumaşlar, özel hayvansal lifler içerisinde pazardaki en pahalı tekstil ürünlerdir. Ancak, kısa lif uzunluğu ve ince alt lifler arasından ölü liflerin ayrılması işleminin elle yapılıyor olması nedeniyle üretimleri oldukça zahmetlidir.

Angora lifi özel bir hayvansal liftir.

Lüks doğal lifler sınıfına girmektedir ve oldukça pahalıdır.Pamuk ve yünle karşılaştırıldığında üretimi sınırlıdır. Angora lifi dünya hayvansal lif endüstrisinde 3. sırada yer almaktadır ve diğer hayvansal liflere göre oldukça farklı bir yapı sergilemektedir. Eğrilmesi için mutlaka bir uzmanlık gerekmektedir .

Angora tavşanı lifleri birçok yönden diğer yün liflerinden farklıdır. Sahip olduğu medullalı yapı, yumuşaklığını ve hafifliğini sağlar. Karışık bir tulup tipi vardır, içerisinde fırça gibi çok kaba lifler de bulunur. Bu liflerin bulunma durumu tavşanın tipine göre değişir ve çoğu zaman istenen bir özellik olarak görülmektedir. Bu karışık tulup yapısı lifin tavşanın üzerinde keçeleşmesini önlenmektedir ve ipliğe istenen hacmin verilmesine yardımcı olmaktadır . Daha alttaki lifler incedir, ortalama çapları 11-12 mikrondur. Ancak bir çok tavşan türünde ortalama lif çapını büyütecek özellikte lifler de bulunmaktadır.

Yoğunluk açısından yün (1,33 gr/cm³) ve pamuk (1,50 gr/cm³) ile karşılaştırıldığında 1,15- 1,18 gr/cm³ arasında düşük bir yoğunluğa sahiptir. Bu lifi kullanarak çok hafif ama sıcak tutma özelliği olan mamuller üretmek mümkün olmaktadır .Angora lifi, hem yünlü sistemde, hem de pamuklu sistemde eğrilebilmektedir. Angora lifiyle yün lifinin az miktarlardaki karışımı (%5-% 10), kumaşın tutumunu, dökümlülüğünü ve kabarıklığını geliştirmektedir. Yün lifine göre %30 daha incedir ve boyu daha kısadır. Bu nedenle kısa ştapel iplikçiliğinde kullanılması uygun olmaktadır. İpliği boyalı Angora/pamuk karışımları, tişört, süveter, kazak, pantolon, bluz vs. gibi yüksek moda ürünleri için kullanılabilir. %5’lik bir Angora / pamuk karışımı ürünün değerini %50 artırmaktadır. Yüksek moda ürünlerinde de bu değeri artırılmış ürünler oldukça fazla yer tutmaktadır. Ancak kaygan olduğu için bu lifi tek başına eğirmek çok zordur.

Genellikle diğer liflerle karıştırılarak kullanılmaktadır. Eğirme için mutlaka uygun bir harman yağı kullanılması gerekmektedir . Son yıllarda ülkemizde Angora tavşanı yetiştiriciliği ilgi çeken bir konu olmuştur. Ancak üreticiler elde ettikleri lifleri değerlendirmekte zorlandıkları için lifler ellerinde kalmış ve çoğu çiftlik kapanmıştır. Bu çalışmada amaç, ülkemizde yetişmesi için uygun şartlar bulunan Angora tavşanının lifinden yararlanma olanaklarının incelemesidir. Çalışma kapsamında Angora tavşanı lifinin kısa ştapel eğirme sisteminde pamukla karıştırılarak kullanımı için optimum eğirme şartları araştırılmıştır.Ankara Tavşanından elde edilen Angora yünü koyun yününe göre sekiz kat fazla ısı vermekte ve alerjiye de yol açmamaktadır. Ankara Tavşanının yününden yapılan korse  dizlik iç çamaşırı  fizik tedavi ve nevraljide kullanılan termal giysilerin  dolaşım bozukluğu ve romatizma başta olmak üzere bir çok hastalığa iyi gelmektedir.

Ankara Tavşanın öncelikli verimi yünü (Angora)’dür.

İkinci derecede et  üçüncü derecede kürk/deri  dördüncü derecedeki verimi gübre ve mezbaha artıklarıdır. Ankara Tavşanın öncelikli verimi yünü (Angora)’dür. İkinci derecede et  üçüncü derecede kürk/deri dördüncü derecedeki verimi gübre ve mezbaha artıklarıdır.

Angora tavşanı lifi parlak, kaygan,yumuşak tutumlu ve yüksek ısı tutma özelliğine sahip özel bir lif olup, koyun yününden farklı olarak yıkama işlemine ihtiyaç duymamaktadır. Angora tavşanının alt lifleri kısa, ince ve yumuşak,üst lifleri ise uzun, daha kalın ve serttir.Angora içeren ürünler özellikle sağlık sektöründe tedavi amaçlı kullanılmaktadır. Lif kohezyonunun düşük ve statik elektriklenmesinin yüksek olması nedeniyle %100 Angora lifinden iplik eğirmek oldukça zordur. Genellikle diğer liflerle karıştırılarak kullanılmaktadır. Angora tavşanında, yumuşak ince alt tabaka ve keçeleşmeyi önleyen kaba dış tabaka olmak üzere iki çeşit kıl tabakası vardır. Kullanılan lifler için ince lifler ortalama 15,7 mikron, kalın lifler ise ortalama 48,22 mikron inceliğinde olup lif uzunluğu ortalama 38mm’dir.

Dünyada Avustralya`dan Fransa`ya kadar birçok ülkede yetiştirilen ve sayıları milyonlarla ifade edilen Ankara Tavşanı  anayurdundaki birkaç çiftlikte bine yakın bulunuyor.Ankara Tavşanı tarihi belgelere göre 1723 yılında Anadolu`da tamamen yok olmuştur. Almanya`da yaşayan gurbetçi bir vatandaş tarafından yeniden anayurduna getirilen Ankara Tavşanı kayseri`de bir çiftlikte yetiştirilmeye başlanmıştır. Ankara`da Tarım ve Köyişleri Bakanlığı`na ait bir enstitüde de yetiştirilen Ankara Tavşanının sayısı sadece 500-1000 arasındadır. Tesadüfen bulunulan bu ırkı anayurdunda yaygınlaştırma çalışmaları devam etmektedir.Çok değerli olan Ankara Tavşanı anayurduna kolay uyum sağlamıştır.

Ankara Tavşanı  bir batında 4 ile 14 arasında yavru doğurur. 40 santimetreye kadar ulaşan yünü iki-üç aylıkken kırkılmaya başlar ve her hayvan yılda ortalama 1 kilo yün verir. Hafif ve yüksek ısı tutan  özellikle angora kazak üretimi ve elektromanyetik etkisi nedeniyle romatizma hastalan için üretilen giyeceklerde kullanılan Ankara Tavşanının yünü altın değerindedir.Ankara Tavşanı yününe “Angora” denmektedir.Ankara Tavşanı yününden iplik elde edilen tek tavşan varyantıdır. Ağırlıklı olarak tekstil sanayinde kullanılır. Pazar durumu ve sanayicinin talepleri doğrultusunda yılda 4-5 kırkım yapılır.

Lif uzunluğu temizlik ve keçeleşme durumuna göre sınıflandırılır. Birinci sınıf yünler Kamgarn  ikinci kalite yünler strayhgarn  üçüncü kalite (kırpıntı) yünler de pamuk işleme tesislerinde iplik olarak işlenebilmektedir. Angora saf olarak işlenebildiği gibi  ağırlıklı olarak %10-40 oranında diğer elyaflarla (kuzu yünü  ipek sentetik  vs.) karıştırılarak kullanılır. Angora elyafı medullalı olduğu için oldukça hafif ve yüksek ısı tutma özelliği olan bir yündür. Angora yünü olağanüstü bir kayganlık kapasitesine sahiptir. Bu özellikleri nedeniyle gerek saf  gerekse diğer elyaflarla karıştırılarak iplik haline getirilebilir. Yine bu özelliğinden dolayı iç ve dış giysilerin (kumaş  fötr şapka  kazak  battaniye eldiven bere ve kayak kıyafetlerinin içinde elyaf olarak.) üretiminde kullanılır. Ayrıca ses dalgalarını çok iyi geçirdiği için havacılık alanında aranan bir üründür.

Bunun yanında Ankara Tavşanı yününden  kuvvetli elektromagnetik etkisi dolayısıyla bu yünden hazırlanmış kumaşların romatizmalı hastalar için son derece yararlı olduğu bilinmektedir. İlk kırkım yaşı yaklaşık üç aydır. Ancak bu süre kışın daha da geç olabilir. İlk kırkımda elde edilen yünün kalitesi düşüktür. İkinci kırkım zamanında elde edilen yünün kalitesi arzu edilen düzeydedir. Ankara tavşanlarında yün verimi  18 – 36 aylık tavşanlarda en üst seviyeye ulaşır. Dört yaşından sonra yün verimi düşmektedir.Ankara tavşanlarında her üç ayda bir  yani yılda dört kez kırkım yapılmaktadır. Yetişkin bir Ankara tavşanından yılda ortalama 1000 g kadar yün alınabilmektedir. Ankara tavşanlarında  dişilerde ki yün verimi erkeklerden % 15 – 20 oranında daha fazladır ve en yüksek kalitede yün dişilerden elde edilir. Cinsiyetler arasındaki yün verimi farkı  erkeklerin kısırlaştırılmasıyla azaltılabilir.

Kastre edilen erkek tavşanlarda yün verimi % 10 – 12 oranında artmaktadır. Kastrasyonun diğer bir avantajı da hayvanın davranışlarını değiştirmesidir. Böyle hayvanlar sessiz  sakin bir hal alırlar ki bu da grup halinde barındırılmayı mümkün kılar. Ancak  kastrasyon yün kalitesini etkilemez. gebelik ve laktasyon dönemleri  yün verimini 1/3 oranında düşürür.Yazın elde edilen yünler  sonbahar ve kışın elde edilenlere göre üç kat daha düşüktür. Yün verimi Haziran ayında en düşük  Aralık ayında en yüksektir. Kışın alınan yünün uzunluğu  yazın alınandan daha uzundur. Yüksek sıcaklıklarda (30 C) yünün miktarı ve kalitesi düşer  5 C gibi düşük sıcaklıklarda ise yün verimi artmaktadır  ancak yem tüketimi de bununla birlikte yükselmektedir. Ayrıca  canlı ağırlıkla yün verimi arasında pozitif bir ilişki vardır. Ağırlık arttıkça yün verimi artar.

Canlı ağırlığı 4 kg’dan büyük olanlarda yün verimi en yüksektir. Ayrıca yün miktarı  kırkım sayısının artırılmasıyla yükseltilebilir.Ankara tavşanlarında yavrular yedi haftalık olunca taranmaya alıştırılırlar ve haftada bir kez tarakla dikkatlice taranırlar. Tarama yün kalitesini artırır. Tarağın kemikten olması tercih edilir. Tarama için yumuşak tel bir fırça da kullanılabilir. Yavrular altı aylık olunca yünün kalitesi istenilen ölçüye ulaşır. Bu zamana kadar da yavrular taranmaya alışmış olurlar. Ancak  yapılan seleksiyon çalışmalarıyla Fransız Ankara tavşanlarını taramadan da kaliteli yün elde etmek mümkündür. Ancak  İngiliz Ankara tavşanları tımara ve taranmaya ihtiyaç duyarlar. Yün  makas  elektrikli veya el kırkım aletleriyle yapılan kırkımla veya yolma yöntemiyle elde edilir. Ancak kırkım tekniği ile yün elde etmek  fazla acı vermemesi dolayısıyla daha az stresli olması soğuğa karşı daha iyi bir koruma sağlaması  daha az emek ve zaman harcanması  kısa kırkım aralıkları ile daha fazla yün elde etme olanağı vermesi gibi nedenlerle yolma tekniğinden daha çok tercih edilir. Makasla yapılan kırkımda elde edilen kırpıntı yün oranı (10 mm’den kısa) fazladır.

Bu değersiz yün kırpıntıları  kırkımdan sonra yapılan düzeltmelerden kaynaklanır. Ayrıca  kırkım sırasında deriye zarar vermemeye özen gösterilmelidir. Özellikle memeler yaralanmaya karşı son derece hassastır. Elektrikli kırkım aletleriyle  kışın ısı izolasyonunu sağlamak için deri üzerinde en az 3 mm uzunluğunda yün bırakılabilir. Bir tavşanın kırkılması için 10 – 20 dakikalık bir zaman yeterlidir. Dolayısıyla  elektrikli kırkım aletleri ile iş gücü ve zamandan tasarruf sağlanır. Yolma işleminde ise sadece kalın uçlu  tam olgunlaşmamış kıllar alınır.

Bu da yünün kaba görülmesine neden olur. Ayrıca  yolma yönteminde ısı izolasyonu daha düşüktür. Bu işlem yaklaşık 30 – 40 dakika sürmektedir. Çin’de yünlerin parmaklar arasında sıkıştırılıp çekilmesi şeklinde uygulanan yolma tekniği uygulanmaktadır. Ayrıca  son yıllarda Fransa’da mimosin içeren ve epilasyona neden olan yiyecekler (Lagodendron) yedirilerek  kıl folliküllerinin bağlantıları zayıflatılarak  yün elde edilmektedir. Epilatör etki gösteren yiyecekleri yiyen tavşanlarda yünler  ucu 5 cm kadar olan özel testere uçlu bıcaklar (bıcakların ucuna kıllar sarılıp  bıçağın çekilmesiyle) veya taraklar yardımıyla her 100 günde bir yapılan yolma tekniği ile elde edilmektedir. Bu tip yün elde etme tekniğinde  yün çok kısa zaman içinde toplanmaktadır ve elde edilen yünün kalitesi de artmaktadır.

Ancak tüm yünler döküldüğü için tüy dökümünden sonra soğuk şokunun önlenmesi için hayvanlar birkaç gün içi saman dolu sandıklarda tutulmalıdırlar. Özellikle 20 oC’den daha düşük sıcaklıklarda  kırkımdan sonraki ilk hafta bir şok dönemi ve daha sonra yem tüketiminde ani bir yükselme görülür. Kırkım şoku ve stresi ile birlikte yem tüketimi iki katı artar. Bu durum metabolizmayı zorlar ve kan dolaşımında bozukluklara neden olur. Pastörella gibi kronik hastalıklar akut hale geçer ve sonuç olarak ölümler meydana gelir. Ankara tavşanlarında görülen ölümlerin % 50 veya daha fazlası kırkımdan sonraki ilk haftada ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle  tavşanlıklarda kırkım öncesi 15 santigrat derecede kırkım sonrası 25 santigrat derecedeki optimum sıcaklıklar sağlanmalıdır. Yünün parlaklığı  özgül ağırlığı  yumuşaklığı  elastikiyeti  kılın uzunluğu ve çapı keçeleşme  kemp kıl ve kirlilik oranı yünün kalitesini belirleyen unsurlardır. Tavşan yünü dört kalitede sınıflandırılabilir.

Birinci kalite yün kendi içinde iki alt sınıfta değerlendirilir :

• 1A kalite yün 6 cm’den uzun  temiz  parlak  yumuşak ve dümdüz (ok gibi) yündür.
• 1B kalite yün 6 cm’den uzun  temiz  parlak  yumuşak ve dalgalı yündür.
• İkinci kalite yün 3-6 cm arasında temiz  parlak ve yumuşak yündür
• Üçüncü kalite yün keçeleşmiş yündür.
• Dördüncü kalite yün kirli yündür ve bu yün satılmaz.

Bir tavşandan  bir kırkımda dört kalite yün de elde edilmektedir. Elde edilen yün birkaç gün havalandırılır ve kalitesine göre sınıflandırılırlar. Yün nemsiz ve güvesiz bir ortamda uzun yıllar saklanabilmektedir. İplik fabrikalarına satılmak amacıyla yün  en az 300 – 400 kg’lık sıkıştırılmış balyalar halinde saklanır.

Ticarette “Alpaka Yünü” diye anılan tekstil endüstrisinde özel bir yer işgal eden alpaka lifleri, Lama ailesine mensup olan Alpaka (Lama pacos)’dan elde edilmektedir. Alpakalar Güney Amerika’nın batı kıyılarında uzanan And dağlarının 3000 m. yüksekliğinden başlayıp sarp bölgelerine kadar çıkan yüksek yaylalarında yaşamaktadır .Buralarda sıcaklık gün içinde -25ºC ile +18ºC arasında değişmektedir. Yetişkin bir alpaka 65-80 kg. ağırlığındadır ve lüks lif elde edilen birçok diğer memeliden farklı olarak alpakalar, Ankara keçisi ve koyun gibi, tek tip life sahiptirler, yani kaba kıllar ve alt ince lifler olmak üzere iki farklı lif üretmezler .

Alpakalar evcilleştirilmiştir ve Lama ailesine mensup hayvanlar arasında tekstil endüstrisi açısından en önemli olanıdırlar Alpakaların, kabarık tüyleri vücutlarından dışarıya çıkan Huacaya ve tüyleri heybetli görünüme sahip saç lüleleri seklinde vücutlarından sarkan Suri olmak üzere, iki farklı türü vardır . Suri’lerin tüyleri soğuğa karsı daha az izolasyon sağlayabildiğinden, bu hayvanlar Güney Amerika’nın sert dağ iklimine karsı daha az dayanıklıdırlar. Bu nedenle Suri türü daha az bulunmaktadır ve Alpaka popülâsyonunun %19-20’sini oluşturmaktadırlar. Ancak Suri’lerin lifleri daha uzun ve ipeğimsi olduğu için daha pahalıdır .

Kaşmir keçisinden elde edilir( Tibet keçisi ) .Kaşmir şalları Hindistan'ın kuzeyinde Kaşmir Dağ vadilerinde yetiştirilen keçilerden elde edilen yünlerden elde edilir. Kaşmir keçisi Tiftik keçisinden biraz daha küçüktür.Keçide düz,kalın ve uzun kıl örtüsü,altında ince bir alt kıl örtüsü mevcuttur. İnce kıllar taranmak suretiyle keçinin vücudundan toplanır.Rengi doğal olarak beyaz,gri ve mor renklerde veya karışımları olur.

Kaşmir lifinin yapısı merinos yünlerine çok benzer. Pulumsu yüzey, korteks ve medula tabakalarından oluşmuştur. Kaşmir yünün rengi; beyaz, sarı, bej, kurşuni, kahverengi ve siyah renklerinde olabilir. Bir hayvandan ancak 200 – 250 gram yün alınabilir. Yağ, kir ve bitkisel artıklarından temizlendikten sonra 100 – 150 gram yün kalır.

Bu bakımdan çok pahalı bir elyaftır. Kaşmir yünü mikroskop altında boyuna incelendiğinde, yün lifinde olduğu gibi örtü hücreleri daha az belirgin, kalkık şekilde değildir. Pullar geniş ve ince yapılıdır. Bu özellik tiftiğin yünden daha parlak olmasını sağlar. Enine görüntüsü ise hemen hemen yuvarlak, daireler biçimindedir. Pul tabakasının çok ince olması dolayısıyla bazlara karşı hassastır. Sıvıları emme kabiliyeti yüksektir. Tüy inceliği 14 mikrondur. Kaşmir keçileri beyaz'dan  gri'ye ,  kahve'den  siyah'a çalar renktedir. Kaşmir keçisinde 2 çeşit tüy yapısı bulur. Üst tüyler ortalama 10-30 cm arasındadır. Alt tüyler 4-6 cm'dir. Kaşmir keçisi bu alt tüyleri için yetiştirilir. Kaşmir keçilerinin kulakları sarkıktır. Boynuzları kıvrık yapıdadır. Genelde sakin yapıya sahip olmalarına rağmen liderlik mücadelesi için kavga ederler. Tırmanmayı ve zıplamayı çok severler. 

Üstteki kaba liflerden; battaniye, ip, çuval, kilim ve urgan yapılır. Alt tabakadaki ince liflerden ise; kadın ve erkek kumaşları, spor ceket, palto, ipek kaşmir kadifelerin yapımında kullanılır. Yerel giysilerde şal, atkı, kuşak yapımında kullanılır.

Kaşmir kumaşının nemi emme oranı çok yüksektir. Kaşmir en hafif doğal tüy özelliğine sahiptir. Kaşmir yününden elde edilen kumaşlar diğer yünlere göre 6 kat daha sıcak tutar. Kaşmir kumaşına daha dayanıklı ve yumuşak hissi verebilmek için kaşmir ipliğine %25 ipek katılır.

Gerçek kaşmir kumaşında bulunan özellikler;

1-Kaşmir kumaşından elde edilmiş ürünü esnetip bıraktıktan sonra hemen eski halini alır.

2-Saf kaşmir vücutta batmalara ve kaşınmalara sebep vermez.

3-Saf kaşmir kullanıldıkça mutlaka tüylenme yapar

Kapok adı verilen ağacın meyvelerinden görünümü pamuğu andıran bir lif çıkarılır. Anayurdu Amerika'nın tropik kesimleri ile Batı Hint Adaları olan bu ağaç (Ceiba pentandrd) günümüzde başta Cava olmak üzere, Filipinler, Malezya ve Sri Lanka gibi bazı Asya ülkelerinde lif elde etmek için yaygın olarak yetiştirilir. Genel olarak ekvatorun 15 derece kuzey ve güneyinde kalan bölgeler iyi kapok ürünü elde edilen bölgelerdir.

Deniz seviyesinden 450 metreye kadar yükseklikte yetişenleri en fazla verim ve en iyi kalite ürün verenlerdir. Kapok ağacı gövdeye hemen hemen dik olarak yerleşen dallarıyla oldukça iri bir görünüm sergiler. Beyaz ya da pembe renkli kapok çiçekleri yarasaların yardımıyla tozlaştıktan sonra koza biçimindeki iri meyvelere döner. Yaklaşık 15 cm uzunluktaki kapok meyvelerinin içinde çok sayıda tüylü tohum bulunur. İşte bu tüyler meyvelerden çıkarılıp lif olarak değerlendirilir. Bunun için önce meyveler sopalarla kırılarak açılır, daha sonra tohumlar bir sepete yerleştirilip hızla karıştırılır; bu darbelerin etkisiyle lifler koparak sepetin dibinde toplanır.

 

Kullanım yerleri

1-Hafif olduğundan, yatak, yastık yapımında ve dolgu maddesi olarak kullanılır.

2-Pilot elbiselerinin yapımında  kullanılır.

3-Nem ve su çekme özelliği çok az olduğundan, can yeleklerinde ve can simitlerinde kullanılır.

4- Hafif ve ses izolatörü olması nedeniyle uçaklarda bu özelliklerinden yararlanılmaktadır. 

HİNDİSTAN CEVİZİ ( KOKOS )  LİFİ

Kokos lifleri, Hindistan cevizi meyvesinin üstünü örten lifli tabakadan elde edilir.

Seylan, Hindistan ve Pakistan da yetiştirilir. Üretimi için hindistancevizi kabukları nehirlerde 6–12 ay bekletilir. Bu süre içinde kabuklardaki çamurlar gider; odunsu hücreleri liflere bağlayan yapışkan madde bozunur ve lifler birbirinden ayrılacak hale gelir.

Bu kabuklar kurutulur ve odun tokmaklarla dövülür. Sonra temizlenerek kaba, uzun, ince ve kısa lifler sınıflandırılarak ayrılır.Açıktan koyu kahveye giden renklerde, sert fakat esnekliği fazla olan lifler elde edilir.Koko lifleri, iplik haline getirilip; parlak renkli koko hasırlarının yapımında, çuval ve gemi halatı imalinde kullanılır. Sert olanları paspas ve fırça olarak üretilir. Suya karşı dayanıklıdır.

KENEVİR 

 

 

 

 

1. Örme makinesinin ilk olarak keşfi hangi yılda yapılmıştır?

A) 1841 B) 1589 C) 1489 D) 1870

2. Örme iğneleri, platinler, kilit mekanizması ve çelik tablası örme makinelerinin hangi elemanlarıdır?

A) Cağlık elemanı B) Yağlama elemanları C) Örücü makine elemanları D) Kontrol ve güvenlik elemanları

3. Aşağıdakilerden hangisi, atkılı örme makinelerinde kullanılan iğne türlerinden biri değildir?

A) Esnek uçlu iğne B) Delikli iğne C) Sürgülü iğne D) İki ucu kancalı dilli iğne

4. Çözgülü örmede ilmeği oluşturan makine elemanı hangisidir?

A) Delikli iğneler B) Dilli iğneler C) Baskı platinleri D) İğne rayları

5. Örme makinelerinde örme sırasında iğnelerin seçilmesini ve hareket ettirilmesini hangi örücü eleman sağlar?

A) Kilit mekanizması B) Makine iskeleti C) Platinler D) Mekikler

6. Aşağıdakilerden hangisi örgü elemanı değildir?

A) İlmek B) Askı C) Atlama D) İğne

7. Düz örme makinelerinde doku çekimini sağlayan eleman hangisidir?

A) Kasnak B) Merdane C) Dişli D) Mil

8. Aşağıdakilerden hangisi atkılı örme sisteminde düz ilmeğin ifadesidir?

A) Sol ilmek B) Sağ ilmek C) Açık ilmek D) Kapalı ilmek

9. Aşağıdakilerden hangisi, çözgülü örme örgü elemanıdır?

A) Sağ ilmek B) Sol ilmek C) Açık ilmek D) Askı

10. Aşağıdakilerden hangisi, tek plaka örme kumaş yüzeyini ifade eder?

A) R/R B) R/S C) L/L D) R/L

11. L/L Örme yüzeyleri aşağıdakilerden hangisi ifade eder?

A) Kumaş yüzü ve tersi sol ilmek görünümlüdür.B) Kumaş yüzü ve tersi sağ ilmek görünümlüdür.C) Kumaş yüzü sol ve tersi sağ ilmek görünümlüdür.D) Kumaş yüzü sağ ve tersi sol ilmek görünümlüdür.

12. R/R Örme yüzeyleri aşağıdakilerden hangisi ifade eder?

A) Kumaş yüzü ve tersi sol ilmek görünümlüdür.B) Kumaş yüzü ve tersi sağ ilmek görünümlüdür.C) Kumaş yüzü sol ve tersi sağ ilmek görünümlüdür.D) Kumaş yüzü sağ ve tersi sol ilmek görünümlüdür.

13. Örme kumaşlarda iplik, örme kumaş yüzeyinde hangi şekilde görülür?

A) Atkı B) İlmek C) Çözgü D) Yatay

14. Triko örme kumaşlar hangi makinelerde üretilir?

A) Dokuma makinelerinde B) Çözgülü örme makinelerinde C) Düz örme makinelerinde D)Yuvarlak örme makinelerinde

15. Aşağıdakilerden hangisi atkılı örme sistemli makinelerdendir?

A) Çözgülü örme makineleri B) Rachel örme makineleri C) Yuvarlak örme makineleri D) Dokuma makineleri

16-. Örme kumaşların esnek olmasını sağlayan faktör aşağıdakilerden hangisidir?

A) İplik düzgünsüzlüğü B) Makine inceliği C) İplik numarası D) İlmek yapısı

17. Aşağıdakilerden hangisi, çözgülü örme sistemli makinelerdendir?

A) Dokuma makineleri  B) Rachel makineleri C) Düz örme makineleri D) İnterlok makineleri

18. Çözgülü örme sistemli kumaşların esnekliğinin dokuma kumaşlara yakın olmasının nedeni hangisidir?

A) Platin yapısı B) Makine inceliği C) İlmek yapısı D) İğne yapısı

19. Aşağıdakilerden hangisi düz örme kumaşların kullanım alanı değildir?

A) Kazak B) Mayo C) Kaşkol D) Hırka

20. Endüstriyel alanda en yaygın kullanılan örme kumaşlar aşağıdakilerden hangisidir?

A) Dokuma kumaşlar B) Çözgülü örme kumaşlar C) Düz örme kumaşlar D) Yuvarlak örme kumaşlar

21. İlmek gövdesi ilmek başının altından geçiyorsa bu ilmek yapısına ne denir?

A) Düz ilmek B) Ters ilmek C) Kapalı ilmek D) Açık ilmek

22. Tek iplikle enine ilmek sıralarıyla oluşturulan örme sistemi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Jakarlı örme sistemi B) Atkı örme sistemi C) Trikot örme sistemi D) Çözgü örme sistemi

23. Aşağıdakilerden hangisi bir ya da daha fazla iplikten oluşan ve iç içe geçen ilmeklerden meydana gelen tekstil yüzeyleridir?

A) Tafting B) Halı C) Dokuma D) Örme

24. Hangi ilmek türünde ilmek gövdesi bir alttaki ilmek başının üstünden geçer?

A) Düz ilmek B) Ters ilmek C) Askı D) Atlama

25. Penye örme kumaşlar hangi makinelerde üretilir?

A) Dokuma makinelerinde B) Çözgülü örme makinelerinde C) Düz örme makinelerinde D) D)Yuvarlak örme makinelerinde

26. Dokuma ve örme kumaşlar esneklik olarak kıyaslandığında aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Dokuma kumaşlar daha esnektir. B) Örme kumaşlar daha esnektir. C) Örme kumaşların esnekliği yoktur. D) Dokuma kumaşlarla örme kumaşların esnekliği aynıdır.

27. Aşağıdakilerden hangisi ipliği örücü elemanlara yönlendiren atkılı örme makine elemanıdır?

A) Doku çekim sistemi B) Çelikler C) Platin D) Mekik

28. Aşağıdakilerden hangisi örücü makine elemanı platinin görevidir?

A) İpliğe yön vermek B) İğneye ilmek oluşumunda yardımcı olmak C) İplik beslemek D) Doku çekimi yapmak

29. Aşağıdakilerden hangisi iğnenin sembolik şeklidir?

A) Dik çizgi B) Üçgen C) Kare D) Yatay çizgi

30. Aşağıdakilerden hangisi örücü makine elemanlarından biri değildir?

A) İğne B) Askı C) Platin D) Mekik

31. Aşağıdakilerden hangisi LL yüzeylere örnek kumaşlardandır?

A) Haroşa B) İnterlok C) Ribana D) Süprem

32. Aşağıdakilerden hangisi ilmeğin kısımlarından biri değildir?

A) Baş  B) Gövde C) Parmak D) Ayak

33. İpliğin yatay olarak kumaşın bir kenarından, diğer kenarına doğru kumaş eni boyunca yönlendiği ve örücü elemanlar tarafından atılan ipliğin ilmek formuna getirildiği sökülebilir yapıya ……………………………denir.

34.. Düz örme makinelerinde üretilen, atkılı örme sistemli kumaşlara ……………….denir.

35. RL düz örgü ile üretilmiş kumaşların bir tarafında yalnızca düz …., diğer tarafında ise yalnızca …… ilmekler görülür.

36. Örme kumaşın yüzü ve tersi sol ilmek (L) görünümlü ise bu yüzeylere… yüzey denir.

37. Ribana ve interlok makinelerinde iğne yatakları ve iğneler birbirlerine dik ve karşılıklı olarak yerleştirildikleri için bu makinelerden üretilen kumaşlar ………………..

38. Yuvarlak örme makinelerinde bir uzun, bir kısa olarak düzenlenmiş tek ucu kancalı iğneyle yapılan kumaşlar …………..örgü ile örülür.

39. ………………..çift plakada yapılmasına karşın tek katlı bir kumaştır.

40. Örme kumaşlar, örgü yapısı nedeniyle ……………………göre esnek kumaşlardır.

41. Raşel, trikot, kroşet ve diğer çözgülü örme makinelerinde üretilen kumaşlara ……….………………denir.

42. …………, iki set çözgü ipliğinden yapılan en basit kumaştır.

43. …………… örgüde ön ve arka yüzündeki ilmeklerin her ikisi de sağ (R) ilmektir.

44. ……………..; çözgü ve atkı ipliğinin belli bir düzene göre birbirleri ile bağlantılar yaparak oluşur.

45. Enine yönde elastikiyeti en yüksek olan kumaşlar ……………. örgü ile örülmüştür.

46. …………………………yapısı nedeniyle raşel makinelerine göre daha hızlı çalışır.

47. Trikot çözgülü örme makinesinin desenlendirme olanakları …………………..nazaran daha düşüktür.

48. ……………………………..ipliğin yönü, kumaşın eni yönündedir.

49. …………………………….. ilmek oluşturan her iplik, kumaşın boyuna doğru zikzak yaparak gider.

50. Tek iplikli örme kumaşlar ………………………. göre daha hacimli, yumuşak ve dökümlüdür.

51. Örme kumaş üretimi ………………….. göre daha hızlıdır.

52. Dokuma kumaşlar, ……………………. göre daha çabuk buruşurlar.

53. Aşağıdakilerden hangisi desenlendirmeye en fazla olanak tanıyan örgüdür?

A) Haroşa örgü B) İnterlok örgü C) Süprem örgü D) Ribana örgü

54. Renklerin kısım kısım seçildiği, çok renkli örme tekniği ile üretilen düz örme kumaşlara ne denir?

A) Strüktür jakarlı düz örme kumaşlar B) Renk jakarlı düz örme kumaşlar C) İntersia düz örme kumaşlar D) Düz düz örme kumaşlar

55. Düz örme kumaşların üretiminde genellikle hangi iplikler kullanılmaktadır?

A) Sentetik iplikler B) Filament iplikler C) Pamuk iplikler D) Yün ve yün karışımı iplikler

56. Aşağıdakilerden hangisi yuvarlak örme kumaşların yapılara göre sınıflandırılması değildir?

A) Plaka sayılarına göre sınıflandırma B) Kullanım alanlarına göre sınıflandırma C) Örgü yüzey görünüşlerine göre sınıflandırma D) Makine çaplarına göre sınıflandırma

55. Aşağıdaki kumaşlardan hangisi çift plakalı yuvarlak örme makinelerinde üretilen kumaşların ve bunların varyasyonlarının üretimi için tasarlanmış kumaşlardan değildir?

A) RL düz örgü B) RR ribana C) RR interlok D) LL haroşa

56. En çok elastikiyetleri ile tanınan kumaşlar aşağıdakilerden hangisidir?

A) Düz örgülü kumaşlar B) Ribana kumaşlar C) İnterlok kumaşlar D) Haroşa kumaşlar

57. Çift plakada yapılmasına karşın tek katlı olan kumaş aşağıdakilerden hangisidir?

A) Haroşa B) İnterlok C) Süprem D) Ribana

58. Yuvarlak örme makinelerinde üretilen kumaşların genelde kullanım alanları nelerdir?

A) Döşemelik B) Çarşaf C) İç giyim D) Halı

59. Aşağıdakilerden hangisi genel örme kumaşlarının çeşidi değildir?

A) Franse B) Trikot C) İntersia D) Tuch

60. Raporu üç iğne ile gerçekleştirilen çözgülü örme kumaş aşağıdakilerden hangisidir?

A) Milanse B) Simpleks C) Samt D) Tuch

61. ( ) Örme kumaştaki delik ve patlak hataları, makinede çalışan işçi kaynaklı bir hatadır.

62. ( )Ham kumaş yüzeyindeki boyuna çizgi hataları iğne veya platin kaynaklıdır.

63. ( )Farklı harmana sahip iplikler bir arada kullanılırsa kumaşta enine çizgi görünümlü hata oluşur.

64. ( )İğne ve dilin eğilmesi kumaş yüzeyinde boyuna yönde hata oluşumuna neden olur.

65. ( )Makine düzenli temizlenmediği takdirde elyaf uçuntuları kumaş yüzeyinde hataya neden olur.

66. ( )İplik gerginliğinin iyi ayarlanmaması çift ilmek nopen (askı-fang) hatasına neden olur.

67. ( )Örme kumaşlardaki hatalar kalite kontrol masasında incelendikten sonra belirlenir.

68. ( )İpliklerin ilmek durumlarının bozulup aşağıya doğru biçimsiz bir şekil alması ilmek kaçığıdır.

69. ( )Örme makinesinde çalışan elemanın hatalar konusunda eğitime ihtiyacı vardır.

70. ( )Üretimden kaynaklanan hataların en aza indirilmesi için giderilme çarelerinin bilinmesi gerekir.

71. ( )Eskimiş, kırılmış arızalı iğneler değiştirilip yeni kullanılmamış iğneler takıldığında kumaş yüzeyindeki görünüm değişmez.

72. ( ) Makinede çalışan elemanın kumaş topu çıktıktan sonra may ayarlarının yeniden ayarlaması gerekir.

73. ( ) Örme kumaş yüzeyinde oluşan hatalar anında düzeltilebilir.

74. ( ) Örme kumaşlarda depolamanın kumaş çekmeleri üzerinde büyük etkisi vardır.

75. ( ) Örme kumaştaki ilk yıkamadan sonraki boyutsal değişime çekme adı verilir.

76. ( ) İlmeklerin boyutları büyüdükçe daha kalıcı stabil yapıda kumaş oluşur.

77. ( ) İlmek yapmak için kullanılan ipliğin azalmasıyla kumaş eninde daralma oluşur.

78. ( ) Örme kumaşın depolanması esnasında üzerine çok fazla yük binmesi sonucu kumaş yüzeyinde kırık izleri oluşur.

79. ( ) İlmek çubuklarının birbirine 90º’lik açılarından sapma göstermesi may dönmesi olarak adlandırılır.

80. ( ) Örmede kullanılan ipliğin büküm yönü, ilmeğin yatış yönünü belirler.

81. ( ) Örgü çekmeleri kullanım sırasında özellikle ilk yıkamadan sonra örme mamulünün boyutlarının değişmemesidir.

82. ( ) Örme işlemi sırasında kumaşa uygulanan gerilmelerin etkisi ilmek şeklini değiştirmez.

83. Aşağıdakilerden hangisi örme makinesi kaynaklı örme kumaş hatasıdır?

A) İplik abrajı B) Kesikli enine çizgi C) Delik ve patlak D) İğne ayağının kırılması

84. Aşağıdakilerden hangisi örmeden kaynaklanan yüzeysel hata gurubuna girer?

A) Su lekesi B) Karga ayağı C) Renk çıkması D) May dönmesi

85. Aşağıdakilerden hangisi iplik kaynaklı bir örme hatasıdır?

A) Çekmezlik B) Desen kayması C) Delik ve patlak D) Gevşeklik

86. Aşağıdakilerden hangisi işçi ve usta kaynaklı bir hatadır?

A) Renk akması B) Aşırı en ve boy daralması C) Kumaş çekmesi D) Makine ayarsızlığı

87. Farklı numaradaki veya farklı partilerin ipliklerinin karışması nedeniyle örme kumaşın eni boyunca oluşan hata aşağıdakilerden hangisidir?

A) İplik abrajı B) Kesikli enine çizgi C) Kalın iplik D) Elyaf uçuntusu

S.1. ( ) Krep örgü denince ana örgülerden türetilen düzgün yapılı bir örgü akla gelir.

S.2. ( ) Krep örgülü kumaşların yüzeyleri, pürüzlü ve kabarık bir yapıya sahiptir.

S.3. ( ) Krep örgülü kumaşlar yumuşak tutumlu ve dökümlü kumaşlardır.

S.4. ( ) Krep örgüleri düzenli çözgü hareketlerinden oluşur.

S.5. ( ) Krep örgülerde çözgü ve atkı ipliklerinde uzun atlamalara rastlanmaz.

S.6. ( ) Motif çevirerek elde edilen krep örgülerin rapor alanı, seçilmiş olan motif büyüklüğündedir.

S.7. ( ) Motifi sağa çevirerek krep örgü çizimi için motif, sol alt köşedeki alan içine yerleştirilir.

S.8. ( ) Motifi sağa çevirerek krep örgü çizimi için motif, 90 derecelik açılarla çevrilmelidir.

S.9. ( ) Bağlantı noktasına motif ilavesi ile elde edilen örgülerde ana örgü olarak bezayağı örgüsü tercih edilir.

S.10. ( ) Örgünün rapor alanı, kullanılan ana örgü rapor alanı kadardır.

S.11. ( ) Motif ilavesi sadece çözgü istikametinde bağlama noktası ilave edilerek gerçekleştirilir.

S.12. ( ) Örgüdeki hareketleri yer değiştirerek elde edilen krep örgülerinde dimi örgüsü tercih edilir.

S.13. ( ) Rapor alanı seçilen örgü alanının iki katıdır.

S.14. ( ) Örgü hareketi sadece çözgü yönünde değiştirilebilir.

S.15. ( ) Krep örgülü kumaşlar yüksek büküme sahip ipliklerle, bezayağı örgülü kumaş dokumak suretiyle de elde edilir.

S.16. ( ) Krep örgülü kumaşlar basit yapılı ve kolayca tespit edilebilen örgüye sahiptir.

S.17. ( ) Bağlantı noktalarına motif ilave edilerek elde edilen krep örgülerinde ana örgü olarak atkı sateni tercih edilir.

S.18. ( ) Krep örgülü kumaşlar yumuşak ve dökümlü bir yapıya sahip olduklarından genellikle bayan giysilik kumaşların üretiminde tercih edilir.

S.19. ( ) Motifi sola çevirerek krep örgü çizimi için motif, sağ alt köşedeki alan içine yerleştirilmelidir.

S.20. ( ) Karışık tahar uygulamasıyla elde edilen örgülerde dimi örgü raporu tercih edilir.

S.21. ( ) Bağlantı noktasına motif ilavesi sadece atkı istikametinde yapılarak krep örgüsü oluşturulur.

 Aşağıdakiler doğru ve yanlış sorularıdır

S.1. (Y ) Düz örme makinelerine desen yalnızca flash bellekle yüklenir.

S.2. (D ) Örgü alanı; desen programında yer alan başlangıç ve bitiş iğnelerinin arasını temsil eder.

1. (Y ) Dar dokuma lastikler enine yönde çok fazla esner.

2. (D ) Dar dokuma lastiklerin çözgü ipliklerinin arasına elastik iplikler yerleştirilmiştir.

PROBLEM 1

ÇTS = 640

Örgü Çözgü Raporu : 32 tel

Örgü raporunda kullanılan çerçeve sayısı : 12

Yukarıdaki şekilde 1 rapor içerisinde her çerçevede bulunması gereken gücü teli verilmiştir. Buna göre  her çerçeveye düşen gücü teli adedi nedir ? 

PROBLEM 2

ÇTS = 1280

Örgü Çözgü Raporu : 32 tel

Örgü raporunda kullanılan çerçeve sayısı : 12

Yukarıdaki tabloda 1 rapor içerisinde her çerçevede bulunması gereken gücü teli verilmiştir. Buna göre  her çerçeveye düşen gücü teli adedi nedir ? 

PROBLEM 3

ÇTS = 3200

Örgü Çözgü Raporu : 32 tel

Örgü raporunda kullanılan çerçeve sayısı : 7

Yukarıdaki tabloda 1 rapor içerisinde her çerçevede bulunması gereken gücü teli verilmiştir. Buna göre  her çerçeveye düşen gücü teli adedi nedir ? 

 PROBLEM:4

ÇTS = 4400

Örgü Çözgü Raporu : 22 tel

Örgü raporunda kullanılan çerçeve sayısı : 9

Yukarıdaki tabloda 1 rapor içerisinde her çerçevede bulunması gereken gücü teli verilmiştir. Buna göre  her çerçeveye düşen gücü teli adedi nedir ? 

S.1.Tekstil lifleri kaç gruba ayrılır,isimleri nelerdir ?

1. Dokumayı oluştururken çözgü ve atkı arasındaki açı kaç derecedir?

A) 60 B) 45 C) 90 D) 75

2. Dokumada yüzeyi oluşturan ipliklerden kumaşın kenarına paralel, uzunlamasına olan iplikler hangisidir?

A) Atkı B) Çözgü C) Örgü D) Halat

3. Dokuma örgüsünün enine ve boyuna yönde aynı biçimde tekrar eden en küçük birimi nasıl adlandırılır?

A) Atkı raporu B) Çözgü raporu C) Saten raporu D) Örgü raporu

4. Çözgü ipliğinin atkı ipliği üzerinde olduğu konum desen kâğıdında nasıl gösterilir?

A) Dolu B) Yarım dolu C) Boş D) Yıldız

5. Aşağıdakilerden hangisi ana örgü değildir?

A) Bezayağı B) Panama C) Dimi D) Saten

6. Aşağıdakilerden hangisi, tekstilde yüzey elde etme tekniklerden biridir?

A) Dokuma B) Atkı C) Çözgü D) Rapor

7. Aşağıdakilerden hangisi bezayağı örgünün özelliklerindendir?

A) Örgü raporunda iki atkı ve iki çözgü bulunur. B) Atkı ve çözgü bağlantılarının sık olmadığı bir örgüdür. C) Atkı ve çözgü iplikleri yüzme yapar. D) Kumaşın her iki yüzeyi de birbirinden farklıdır.

8. Bir örgünün en az kaç çerçeve ile dokunabileceğini gösteren plan hangisidir?

A) Armür planı  B) Tahar planı  C) Çözgü planı  D) Atkı planı

9. Çerçevelerin hareketini belirleyen plan hangisidir?

A) Çözgü planı  B) Atkı planı  C) Armür planı  D) Tahar planı

10. Aşağıdakilerden hangisi bir armür planı çeşidi değildir?

A) Sağ armür  B) Sol armür  C) Aynalı armür  D) Yukarı armür

11. Dimi örgüsünde çözgü ipliği atkı ipliğinden oran olarak daha fazla ise hangi dimi grubuna girer?

A) Çözgü yüzlü  B) Atkı yüzlü  C) Dengeli  D) Dengesiz

12. En küçük dimi örgüsü için kullanılacak çözgü ve atkı sayısı kaçtır?

A) 2 çözgü 1 atkı  B) 1 atkı 2 çözgü  C) 2 atkı 2 çözgü  D) 3 çözgü 3 atkı

13. Aşağıdakilerden hangisi, kumaş yüzeyinde diyagonal (eğim) yollar meydana getiren temel dokuma örgüsüdür?

A) Saten  B) Dimi  C) Bezayağı  D) Panama

14. Aşağıdakilerden hangisi dimi örgüsünün özelliklerinden biridir?

A) Dimi örgülerde iplikler yüzme yapmaz.  B) En küçük dimi örgü raporu, iki çözgü ve iki atkıdan meydana gelir.  C) Dimi örgülü kumaşların tersi ve yüzü aynı görüntüye sahiptir.  D) Dimi örgüler kumaş yüzeyinde Z veya S olmak üzere iki yönde eğimli yollar oluşturur.

15. Aşağıdaki örgülerden hangisi dimi örgülerden türetilmemiştir?

A) Kırık dimi  B) Kesik dimi  C) Corkscrew  D) Balıksırtı dimi

16. Aşağıdakilerden hangisi en küçük saten örgü raporunu ifade eder?

A) 6×6  B) 5×5  C) 4×4  D) 3×3

17. Aşağıdakilerden hangisi saten örgüsünün özelliklerindendir?

A) Saten örgülü kumaşlar diyagonal oluşturur.  B) Saten örgü ile dokunan kumaşta iplik yüzmeleri görülür.  C) En küçük saten örgü raporu 4’lü satendir.  D) Saten örgü ile dokunan kumaşların ön ve arka yüzleri aynı görüntüye sahiptir.

18. Aşağıdakilerden hangisi örgüsünün atlama sayısı olur.

A) 4  B) 1  C) 3  D) 5

19. Aşağıdaki tanımlardan hangisi çözgü satenini ifade eder?

A) Atkı ipliğinin rapor içerisinde her sırada, yalnız bir kere üste çıkarak bağlantı yaptığı saten örgüsüne çözgü sateni denir.  B) Çözgü ipliğinin rapor içerisinde her sırada, yalnız bir kere üste çıkarak bağlantı yaptığı saten örgüsüne çözgü sateni denir.  C) Atkı ipliğinin rapor içerisinde her sırada, iki kere üste çıkarak bağlantı yaptığı saten örgüsüne çözgü sateni denir.  D) Çözgü ipliğinin rapor içerisinde her sırada, iki kere üste çıkarak bağlantı yaptığı saten örgüsüne çözgü sateni denir.

20. ( )Dokuma kumaşlarda çeşitli renk ve dizilişte iplikler kullanarak desen oluşturmak bir desen elde etme yöntemi değildir.

21. ( )Renkli ipliklerle desenlendirme yaparken sadece renk uyumuna ( renklerin birbiri ile olan uyumu) dikkat edilmelidir.

22. ( )Renkli ipliklerle desenlendirme yönteminde tek renk çözgü ipliği ile değişik bir renkte atkı ipliği kullanılabilir.

23. ( )Renkli ipliklerle desenlendirme yönteminde atkı ipliğinde tek renk kullanılırken çözgü ipliğinde birden çok renk kullanılabilir.

24. ( )Renkli ipliklerle desenlendirme yönteminde çözgü ve atkı ipliğinde birden çok renk kullanılabilir.

25. Atkı ve çözgü ipliklerinin belirli bir prensibe göre birbirini dik olarak keserek bağlanmalarıyla elde edilen tekstil yüzeyidir?

A) Örme  B) İplik  C) Dokuma  D) Örgü

26. Aşağıdakilerden hangisi dokuma kumaşta boyuna olarak kenara paralel uzanan ipliklerdir?

A) Çözgü iplikleri  B) Atkı iplikleri  C) Dikiş iplikleri  D) Örgü iplikleri

27. Örgü raporunun çiziminde uygulanan ilk hareket aşağıdakilerden hangisidir?

A) Örgüyü çizmek  B) Rapor boyutlarını işaretlemek  C) Atkı renk raporunu işaretlemek  D) Çözgü renk raporunu işaretlemek

28. Aşağıdakilerden hangisi, dimi diyagonalinde (Z) ve (S) ifadelerini açıklar?

A) (Z) dimi diyagonali soldan sağa yükselir– (S)dimi diyagonali sağdan sola yükselir 

B) (Z) dimi diyagonali sağdan sola yükselir– (S) dimi diyagonali soldan sağa yükselir 

C) (Z) dimi diyagonali sağdan sağa yükselir– (S) dimi diyagonali sağdan sola yükselir 

D) (Z) dimi diyagonali soldan sola yükselir– (S) dimi diyagonali sağdan sola yükselir

29. Tahar işleminde çözgü ipliklerinin hangi çerçevelere ait olduğunu gösterir?

A) Tarak planı  B) Tahar planı  C) Örgü raporu  D) Armür planı

30. Örgünün dokunabilmesi için gerekli olan çerçeve sayısı aşağıdakilerden hangisine eşittir?

A) Örgü raporundaki çözgü sayısına  B) Örgü raporundaki atkı sayısına  C) Örgü raporu tekrar sayısına  D) Örgü raporundaki farklı çözgü hareketi sayısına

31. Aşağıdakilerden hangisi dokuma tarağında bir diş boşluğundan geçen tel sayısını gösterir?

A) Tarak planı  B) Tarak taharı  C) Gücü taharı  D) Tahar planı

32. Aşağıdakilerden hangisi ağızlık açma işleminde çerçeve hareket sırasını belirler?

A) Armür planı  B) Tahar planı  C) Tarak planı  D) Örgü raporu

33. ( ) Bezayağı örgüsünün en küçük raporu 3 çözgü 3 atkı ipliğinden oluşur.

34. ( ) Bezayağı örgüsünün kayma sabitliği diğer örgülere göre daha fazladır.

35. ( ) Bezayağı örgülerinde çözgü ve atkı ipliği yükselmeleri aynı değildir.

36. ( ) Bezayağı örgüsü ile üretilen kumaşların her iki yüzü de aynıdır.

37. ( ) En küçük düzensiz atkı rips örgüsü 3 çözgü, 2 atkı ipliğinden oluşur.

38. ( ) Düzenli çözgü ripsleri kumaş üzerinde eşit genişlikte enine yollar oluşturur.

39. ( ) Atkı rips örgülerine enine rips örgüleri de denir.

40. ( ) Düzenli panama örgülerinde çözgü ve atkı sayısı daima birbirine eşittir.

41. ( ) En küçük düzensiz panama örgüsü 4 çözgü ve 3 atkı ipliğinden oluşur.

42. Aşağıdakilerden hangisi, kumaş yüzeyinde diyagonal yollar meydana getiren temel örgü çeşididir?

A) Dimi  B) Saten  C) Bezayağı  D) Rips

43. En küçük dimi örgüsü raporunun çözgü ve atkı tel sayıları kaçtır?

A) 2 çözgü- 2 atkı  B) 2 çözgü- 3 atkı  C) 3 çözgü- 2 atkı  D) 3 çözgü- 3 atkı

44. Aşağıdakilerden hangisi dimi örgüsünün özelliklerinden biridir?

A) En küçük dimi örgü raporu 2 çözgü 2 atkı ipliğinden oluşur.  B) Dimi örgülerinde iplikler yüzme yapmaz.  C) Dimi örgüleri sağ ve sol olmak üzere iki farklı yönde eğimler oluşturur.  D) Dimi örgülü kumaşlar her iki yüzde de aynı görünüme sahiptir.

45. ( ) Kırık dimi örgüleri örgü raporunda dimi diyagonalinin yön değiştirmediği örgülerdir.

46. ( ) Atkı yönünde kırık dimi örgülerinde çözgü sayısını hesaplamak için temel alınan dimi örgüsünün çözgü sayısı iki ile çarpılır.

47. ( ) Atkı yönünde oluşturulan kırık dimi örgüsünün atkı sayısı temel alınan dimi örgü raporunun atkı sayısına eşittir.

48. ( ) Çapraz dimi örgüleri elbiselik, paltoluk, ceketlik, örtülük kumaşların dokunmasında kullanılır.

49. ( ) Atkı yönünde çapraz dimi örgü raporundaki çözgü ve atkı sayısı temel olarak alınan dimi örgü raporuna eşittir.

50. ( ) Atkı yönünde kesik dimi örgülerinde temel olarak alınan dimi örgü raporu, çözgü yönünde iki eşit parçaya bölünür.

51. Atkı rips örgüsünün atkı raporunda kaç atkı bulunur?

A) Daima bir atkı bulunur.  B) Daima iki atkı bulunur.  C) Daima üç atkı bulunur.  D) Daima dört atkı bulunur.

52. Çözgü rips örgüsü hakkında aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Çözgü rips örgülerinde yolların genişliğini yolları oluşturan atkı sayısı belirler.  B) En küçük düzensiz çözgü rips örgü raporu, 3 atkı ve 2 çözgüden oluşur.  C) Düzenli çözgü ripsleri kumaş üzerinde farklı genişlikte enine yollar oluşturur.  D) Çözgü rips örgüleri, birden fazla atkı ipliğinin aynı ağızlıktan atılmasıyla oluşan örgülerdir.

53. Aşağıdaki seçeneklerin hangisi, düzenli panama örgüsünün tanımıdır?

A) Düzenli panama örgüleri iki veya daha fazla sayıdaki çözgü ipliğinin yine aynı sayıdaki atkı ipliklerinin altından ve üstünden geçmesiyle oluşan örgülerdir.  B) Düzenli panama örgüleri farklı sayıdaki çözgü ipliğinin yine farklı sayıdaki atkı ipliklerinin altından ve üstünden geçmesiyle oluşan örgülerdir.  C) Düzenli panama örgüleri farklı sayıdaki çözgü ipliğinin iki tane atkı ipliğinin altından ve üstünden geçmesiyle oluşan örgülerdir. D) Düzenli panama örgüleri iki tane çözgü ipliğinin farklı sayıdaki atkı ipliğinin altından ve üstünden geçmesiyle oluşan örgülerdir.

54. Aşağıdakilerden hangisi       4        3       1

                                               D ---------------------------    Z

                                                           4         2        2  

örgüsünden elde edilen atkı yönünde çapraz dimi örgü rapor sayısını verir? 

A) 16 çözgü - 32 atkı  B) 16 çözgü - 16 atkı  C) 16 çözgü - 8 atkı  D) 8 çözgü - 19 atkı

55. ( ) Atkı yönünde kırık dimi örgülerinde çözgü sayısını hesaplamak için temel alınan dimi örgüsünün atkı sayısı iki ile çarpılır.

56. ( ) Herhangi bir dimi örgü raporunun yarısından itibaren çözgülerin ya da atkıların sondan başa doğru sıralanması ile dimi diyagonalinin yön değiştirdiği örgülere çapraz dimi örgüsü denir.

57. ( ) Çözgü yönünde kırık dimi örgülerinde, dimi diyagonali raporun ilk yarısında aşağıdan yukarıya doğru ise diğer yarısında da yukarıdan aşağıya doğru yönlenir.

58. ( ) Atkı yönünde çapraz dimi örgülerinde temel olarak alınan dimi örgü raporu, çözgü yönünde iki eşit parçaya bölünür.

59. ( ) Çözgü yönünde çapraz dimi örgü raporundaki çözgü ve atkı sayısı temel olarak alınan dimi örgü raporunun çözgü ve atkı sayısının iki katına eşittir.

60. ( ) Çözgü yönünde oluşturulan kırık dimi örgüsünün atkı sayısı temel alınan dimi örgü raporunun atkı sayısına eşittir.

61. ( ) Balıksırtı dimi örgüleri örgü raporunun yarısından sonra dimi diyagonalinin yön değiştirerek doluların karşısı boş boşların karşı dolu olarak çizildiği dimi örgüleridir.

62. ( ) Çözgü yönünde balıksırtı dimi örgülerinde çözgü sayısı temel alınan dimi örgüdeki atkı sayısının iki katıdır.

63. ( ) Atkı yönünde balıksırtı dimi örgülerinde çözgü ve atkı sayısı her zaman birbirine eşittir.

64. ( ) Çözgü yönünde balıksırtı dimi örgülerinde dimi diyagonali, raporun yarısında aşağıdan yukarıya doğru ise diğer yarısında yukarıdan aşağıya doğru yönlenir.

65. ( ) Yukarıya veya yana doğru atlama sayısı iki veya daha fazla olan dimi örgülerine diyagonal dimi örgüleri denir.

66. ( ) Çözgü yönünde diyagonal dimi örgülerini elde etmek için bezayağı örgülerinden yararlanılır.

67. ( ) Ana örgü raporu sayısı atlama sayısına tam bölünüyorsa Atkı yönünde diyagonal örgü raporunun atkı sayısını hesaplamak için örgü raporunu verilen atlama sayısına böleriz.

68. ( ) Diyagonal dimi örgülerinde dimi yolları farklı açılar oluşturmaktadır.

69. ( ) Gölgeli dimiler, kademeli olarak atkı dimisinden çözgü dimisine ya da çözgü dimisinden atkı dimisine geçiş yapılarak elde edilen örgülerdir.

70. ( ) Dimi örgülerinden yalnızca çözgü yönünde gölgeli dimi elde edilir.

71. Saten örgüsünün en küçük raporundaki çözgü ve atkı ipliği sayısı aşağıdakilerden hangisidir?

A) 4 çözgü–4 atkı B) 5 çözgü–5 atkı C) 6 çözgü–6 atkı D) 7 çözgü–7 atkı

72. 7’li saten örgüsü için aşağıdakilerden hangisi atlama sayısı olamaz?

A) 6 B) 5 C) 4 D) 3

73. Saten örgülerinde uzun atlamaların yan yana, dimi çizgileri oluşturmadan dizilmeleri kumaş yüzeyine hangi özelliği vermez?

A) Düzgünlük B) Kayganlık C) Parlaklık D) Sertlik

74. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Atlama sayısı, 1 ve rapor tel sayısının bir eksiği olamaz B) Rapor tel sayısını tam bölen sayı atlama sayısı olamaz C) Atlama sayısı, 2 ve rapor tel sayısının iki eksiği olamaz D) Rapor tel sayısı ile aynı sayıya tam bölünebilen sayı atlama sayısı olamaz.

75. 8’li saten örgüsünün atlama sayıları aşağıdakilerden hangileridir?

A) 2, 3, 4, 5 B) 3, 5 C) 2, 4, 5, 7 D) 3, 7

76. Atkı saten örgülerine, çözgü ipliğinin üstte olduğu bağlantı noktası ilâvesi ya da çözgü saten örgülerine, atkı ipliğinin üste olduğu bağlantı noktası ilâvesi ile elde edilen örgülere ………………………saten örgüleri denir.

77. Atkı saten örgüsünde çözgüden kuvvetlendirme yapmak için her dolu karenin üstüne veya altına, bir veya birden fazla …………..kare eklenir.

78. Çözgü saten örgüsünde atkıdan kuvvetlendirme yapmak için her boş karenin sağında veya solunda bulunan dolu karelerden bir veya birden fazla ……………………yapılır.

79. Karışık saten örgüleri ………. ve ………….yönünde bağlantı noktalarının yer değiştirmesiyle elde edilir.

80. Çözgü yönünde oluşturulan tam ya da yarım gölgeli saten örgüleri, verilmiş olan dimi örgü raporuna bağlı olarak çok sayıda çerçeveye ihtiyaç duyulacağından daha çok …………………dokuma makinelerinde uygulanmaktadır.

81. ( ) Atkı yönünde balıksırtı dimi örgülerinde dimi diyagonali, raporun ilk yarısında soldan sağa doğru yükseliyorsa diğer yarısında da aynı şekilde yönlenir.

82. ( ) 2’li atlamalarda temel alınan dimi örgü raporu eğer tek sayılı ise diyagonal dimi örgü raporu temel dimi örgü raporunun yarısı kadardır.

83. ( ) Balıksırtı örgüleri ceketlik, eteklik, paltoluk kumaşların dokunmasında kullanılır.

84. ( ) Çözgü yönünde diyagonal dimi örgülerini elde etmek için temel dimi örgülerinden yararlanılır.

85. ( ) Kuvvetlendirilen saten örgülerinde, kuvvetlendirme yani bağlantı noktası ilâvesi çözgü ve atkı yönünde olmak üzere sadece iki yönde yapılabilir.

86. ( ) Çözgü saten örgüsünde çözgüden kuvvetlendirme yapmak için her boş karenin üstünde veya altında bulunan dolu karelerde bir veya birden fazla eksiltme yapılır.

87. ( ) Atkı saten örgüsünde atkıdan kuvvetlendirme yapmak için her dolu karenin sağına veya soluna, bir veya birden fazla dolu kare ilâve edilir.

88. ( ) Saten bağlama noktalarının, düzenli yerleşiminin dışında, gelişigüzel dağıldığı örgülere karışık saten örgüleri denir.

89. ( ) Atkı yönünde yarım gölgeli saten örgüsü için kullanılacak olan atkı tel sayısı, verilmiş olan saten örgüsü rapor tel sayısı ile rapor tel sayısının bir eksiğinin toplanması sonucunda elde edilen değer olarak belirlenir.

90. ( ) Sayma sayısı raporu bölen sayı olmaz.

91. ( ) Balıksırtı dimi örgüleri örgü raporunun yarısından sonra dimi diyagonalinin yön değiştirerek doluların karşısı boş boşların karşı dolu olarak çizildiği dimi örgüleridir.

92. ( ) Çözgü yönünde balıksırtı dimi örgülerinde çözgü sayısı temel alınan dimi örgüdeki atkı sayısının iki katıdır.

93. ( ) Atkı yönünde balıksırtı dimi örgülerinde çözgü ve atkı sayısı her zaman birbirine eşittir.

94. ( ) Çözgü yönünde balıksırtı dimi örgülerinde dimi diyagonali, raporun yarısında aşağıdan yukarıya doğru ise diğer yarısında yukarıdan aşağıya doğru yönlenir.

95. ( ) Yukarıya veya yana doğru atlama sayısı iki veya daha fazla olan dimi örgülerine diyagonal dimi örgüleri denir.

96. ( ) Çözgü yönünde diyagonal dimi örgülerini elde etmek için bezayağı örgülerinden yararlanılır.

97. ( ) Ana örgü raporu sayısı atlama sayısına tam bölünüyorsa Atkı yönünde diyagonal örgü raporunun atkı sayısını hesaplamak için örgü raporunu verilen atlama sayısına böleriz.

98. ( ) Diyagonal dimi örgülerinde dimi yolları farklı açılar oluşturmaktadır.

99. ( ) Gölgeli dimiler, kademeli olarak atkı dimisinden çözgü dimisine ya da çözgü dimisinden atkı dimisine geçiş yapılarak elde edilen örgülerdir.

100. ( ) Dimi örgülerinden yalnızca çözgü yönünde gölgeli dimi elde edilir.

101. Saten örgüsünün en küçük raporundaki çözgü ve atkı ipliği sayısı aşağıdakilerden hangisidir?

A) 4 çözgü–4 atkı B) 5 çözgü–5 atkı C) 6 çözgü–6 atkı D) 7 çözgü–7 atkı

102. 7’li saten örgüsü için aşağıdakilerden hangisi atlama sayısı olamaz?

A) 6 B) 5 C) 4 D) 3

103. Saten örgülerinde uzun atlamaların yan yana, dimi çizgileri oluşturmadan dizilmeleri kumaş yüzeyine hangi özelliği vermez?

A) Düzgünlük B) Kayganlık C) Parlaklık D) Sertlik

104. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Atlama sayısı, 1 ve rapor tel sayısının bir eksiği olamaz B) Rapor tel sayısını tam bölen sayı atlama sayısı olamaz C) Atlama sayısı, 2 ve rapor tel sayısının iki eksiği olamaz D) Rapor tel sayısı ile aynı sayıya tam bölünebilen sayı atlama sayısı olamaz

S.1. ( )Dokuma makinelerinde ağızlık açma sistemlerinden armürlü ağızlık açma sistemi, eksantrikli sisteme göre daha az çerçeveye hareket verir.

S.2. ( )Armürlü ağızlık açma sistemi, örgü hareketlerinin okunmasına göre mekanik ve elektronik olarak ikiye ayrılır.

S.3. ( )Çift stroklu armür makinesinin her bir devrinde beş atkı atılır.

S.4. ( )Elektronik kumandalı armürlerde mekanik armürlerdeki kart veya zincirler yerine manyetik kumanda çubukları bulunur.

S.5. ( )Armürlü ağızlık açma sisteminin diğer adı armür planıdır.

S.6. ( ) Elektronik armür sisteminde manyetik bloklar, elektronik desen hafızası veya direkt mikro işlem birimiyle bağlantılı çalışır.

S.7. ( ) Elektronik armürlü ağızlık açma sitemine, örgüye ait eksantrik plakalar takılarak makine çalıştırılır.

S.8.. ( ) Elektronik armürlü ağızlık açma sisteminde tüm hareketler kumanda aleti ile kontrol altında çalıştırılır.

S.9.. ( ) Elektronik kumandalı armürlerde mekanik armürlerdeki kart veya zincirler yerine manyetik kablolar bulunur.

S.10. ( ) Elektronik armürde armürün zamanlama ayarı, kapanma açısının ayarı, ağızlık yükseklik ayarı gibi ayarlar bulunmaktadır.

S.11. Aşağıdakilerden hangisi armürlü ağızlık açma sistemleri için yanlış bir ifade olur?

A) Ağızlık açma sistemlerindendir.

B) Mekanik ve elektronik olarak ikiye ayrılır.  

C) En az çerçeve sayısı ile çalışan sistemdir.

D) Özel ihtiyaca göre 48 çerçeve çalışılabilir.

S.12. Hareket alma şekline göre armür çeşitleri hangisidir?

A) Pozitif, negatif armürler  

B) Tek kurslu, çift kurslu armürler

C) Üst ağızlıklı, alt ağızlıklı armürler

D) Tek eksantrikli, çift eksantrikli armürler

S.13- Aşağıdakilerden hangisi mekanik armürün kısımlarından değildir?

A) Tomruk  B) Desen kartonu  C) Bıçaklar  D) Malyon iplikleri

S.14.Mekanik armür sisteminde desen kartonundan önce ilk üretilen tezgâhlarda kullanılan armür çeşitleri hangileridir?

A) Plastik ve demir çivili armürler  B) Elektronik armürler  C) Eksantrikli armürler  D) Manyetik armürler

S.15. Aşağıdakilerden hangisi elektronik armürün ayarlarından değildir?

A) Armürün zamanlama ayarı  B) Kapanma açısı ayarı  C) Ağızlık yükseklik ayarı  D) Platinlerin ayarı

S.16. Aşağıdakilerden hangisi elektronik armürle ilgilidir?

A) Malyon iplikleri  B) Manyetik bloklar  C) Eksantrikler  D) Havan tahtası

S.1. Aşağıdakilerden hangisi dokuma makinelerinde, atkının atılmasından önce çözgü ipliklerinin iki tabakaya ayrılarak oluşturduğu üçgen kesitli tünele verilen addır?

S.1.Flament ipliklerde kıvırcık kontrolü ne demektir ?

C.1.Kıvrımlılıkölçümüyle kıvrılma dalgalarının sayısı ve boyutunun tespit edilmesidir.

S.2.İplik mukavemetini etkileyen faktörler nelerdir ?

C.2. 1-Elyaf uzunluğu 2-Elyaf inceliği 3-İplik yapısındaki moleküllerin dağılımları 4-İplikleri meydana getiren   ham maddeler 5-Düzgünsüzlük oranı 6-Büküm

S.3.İplikte %Yağ Miktarı Tayini ne demektir ?

C.3. POY ipliklerde bulunan yağ oranının istenilen oranda olup olmadığı tespit edilir.

S.4.İplik numara çıkrığı (metre metrajlı) ne demektir ?

C.4. İpliklerin belirli uzunluklarda kesilmesi için uzunluğu ölçmeye yarayan ve çıkrık denilen alettir.

S.5.Hassas terazi ne demektir ?

C.5. Uzunluk değerleri belirlenmiş olan ipliklerin, 1 mg hassasiyetli bir terazide tartılarak ağırlıklarının bulunmasını sağlayan cihazdır.

S.6.İplik mukavemeti ne demektir ?

C.6.İpliğin uygulanan bir yüke gösterdiği dirençtir.

S.7.İplikteki mukavemet değerinin yüksek olmasının faydaları nelerdir ?

C.7. 1-Zaman kaybını azaltır 2-kaliteyi yükseltir 3- Estetiği yükseltir 4- iplik kopuşunu azaltır 5- Makine duraklamalarını azaltır 6-Maliyeti düşürür.

S.8. İplikte mukavemet tayini yaparken kullanılan parametreler nelerdir?

C.8.

1-Kopma mukavemeti

2-Uzama yüzdesi

3-Kopma uzunluğu

4-Kopma yükü

5-Kopma gerilimi

6- İplikte mukavemet tayini.

S.9. İplikte kopma mukavemeti ( kopma gerilimi )ne demektir ?

C.9. İpliğin gerilime dayanma kabiliyeti ya da kopma dayanımıdır.

S.10. İplikte kopma mukavemetini ( kopma gerilimini ) anlatınız?

C.10.İplikte kopma mukavemeti; ipliğin gerilime dayanma kabiliyeti ya da kopma dayanımıdır. Buna ipliğin kopma gerilimi adı da verilebilir. Kopmaya kadar ilerletilen bir gerginlik direnci deneyinde oluşan maksimum dirençtir. Kopma mukavemeti denye başına gram ya da tex başına gram olarak ölçülür ve birim iplik sayısına düşen kuvvet olarak ifade edilir. 1-Denye mukavemeti: Bir denyelik ipliği veya elyafı koparmak için gerekli gram ya da ağırlık (g/den). 2-Tex mukavemeti: Bir tex’lik ipliği veya elyafı koparmak için gerekli gram ya da ağırlık (g/tex).

S.11.İplikte uzama yüzdesi ne demektir ?

C.11. Bir ipliğin gerilim altındaki uzama derecesinin ölçüsüdür.

S.12.İplikte uzama yüzdesi kaç şekilde ifade edilir ?

C.12

.Uzama oranı üç şekilde ifade edilir :

1-Uzunluk olarak

2-İlk uzunluğun yüzdesi olarak

3-İlk uzunluğun bir bölümü olarak.

S.13.İplikte uzama kabiliyeti ne demektir ?

C.13.Kritik uzama noktasına kadar uzatılmış bir mamulden kuvvet uygulaması kaldırıldığında hızla başlangıca geri döner. Bu noktadan sonra makro molekül zincirlerinin kopması ile esneme sağlanacağından başlangıç noktasına geri dönme mümkün değildir. Bir ipliği kopma noktasına kadar germe etkisiyle esnetme veya uzatma onun uzama kabiliyetini ya da uzayabilirliğini belirtir. Germe kuvvetinin uygulanmasından sonra ipliğin uzunluğundaki değişme ya da deformasyon orijinal uzunluğunun yüzdesi olarak ölçülür.

S.14.İplikte kopma uzunluğu ne demektir ?

C.14.Bir ipliğin kendi ağırlığı ile koptuğu uzunluktur.Filament ipliklerde moleküler yapının düzgün olup olmaması kopma uzunluğunu etkileyen en önemli etkenlerden birisidir. Lineer alanlar (moleküllerin düzgün olarak bulunduğu yerler) fazla ise kopma uzunluğu fazla; amorf alanlar (moleküllerin dağınık olarak bulunduğu yerler) fazla ise kopma uzunluğu azdır. Kopma uzunluğu, farklı numaralandırma sistemlerine sahip değişik kontrol malzemelerinin birbiri ile karşılaştırılmasını mümkün kılan bir ölçüdür. Kopma uzunluğunun, kopma kilometresi kısaltması Rkm’dir.

S.15.İplikte kopma yükü,gerginliği ne demektir ?

C.15.Kopma gerginliğini geliştiren, ipliğin kopması için gerekli olan yüktür.

S.16. Mukavemet testlerinde kullanılan ölçme cihazılarında hangi şartlar sağlanmalıdır ?

C.16.

1-Numuneye sabit yük artışı uygulayan veya numuneye aynı zamanda sabit miktarda uzama sağlayan,

2-Uygulanan kuvvet altında iplikteki uzama miktarını otomatik olarak ölçen,

3-Numuneyi koparmak için gereken yükü hesaplayan ve gösteren,

4-Maksimum yüke kadar uzamaları ölçen ve gösteren,

5-İpliği güvenli bir şekilde tutan, bunun sonucunda çenelerdeki kıstırma sonucu iplik kopmasına imkân vermeyen,

6-Numuneye maksimum yükü 20 ± 3 saniyede yükleyecek şekilde olmalıdır.

S.17. Filament iplik, mukavemet ve kopma uzaması ve kopma yüklerini, eş zamanda eş test hızı prensibine göre tespit etmek için neler yapılmalıdır ?

C.17.

1-Kontrolden önce bütün numuneler iklimlendirilir.

2-İplik cinsine göre daha önceden parametre ayarı yapılmış program seçilir,

3-POY ipliklerde; kıskaçlar arasındaki mesafe 200 mm ±1 mm; test hızı 1500 mm/dk; ön gerilim 0.05 g/ tex

4-Tekstüre, bükümlü, FDY vb. ipliklerde; kıskaçlar arasındaki mesafe 200 mm±1mm; test hızı ipliğin kopma süresi 20 sn. olacak şekilde ayarlanır.

5-Kontrole başlamadan önce iplik yüzeyinden 1000 metre iplik çözülür.

6-Her numune için mukavemet ölçüm cihazı çalıştırılır.

7-Mukavemet ölçme cihazı her numune için 5 çekim yaparak ortalama değeri verir.

İplik numaralarının birbirlerine dönüştürülmesi kumaş analiz ve kumaş tasarım hesapları açından önemli bir konudur. Çünkü hesaplamalarda iplik numarasının Numara Metrik cinsinden olması gereklidir. Yani; kullanacağınız iplik numarası 40 Ne, 60 Nd,40 Nike,40 Ntex veya değişik numara, cins ve birimlerinde olabilir.

Uzunluk Numaralama sisteminde numaralanan iplikler 

1000 metresi 1000 gram gelen iplik 1 Numara Metriktir. ( Nm )  

1000 Metresi 500 gram gelen iplik 1 Numara Fransız’dır. ( Nf ) 

512 metresi 453,6 Gram gelen iplik 1 Numara İngiliz Kamgarn’dır. ( Nik)  

234 Metresi 453,6 Gram gelen iplik 1 Numara İngiliz Ştrayhgarn ’dır. ( Nişt ) 

768 Metresi 453,6 Gram gelen iplik 1 Numara İngiliz Pamuk'tur. ( Nip)  

274 Metresi,453,6 Gram gelen iplik Numara İngiliz Keten’dir.( Nike )

Bu sistemde uzunluk değişken ağırlık sabit olduğundan örneğin 20.1000 metresi 1000 gram gelen ipliğin numarası 20 Nm ( Numara Metrik ) tir.

Yukarıdaki bilgilere göre ; 

20 Nm ipliğin Nip olarak numarası bulmak için şu orantıyı yaparız. 

20.1000 metresi 1000 gram gelen iplik 20 Nm’tir.

 X.768 metresi 453,6 gram gelen iplik kaç Nip’tir.

Buna göre;

20.1000 metresi 1000 gram

 x. 768 metresi 453,6 gram

 ---------------------------------

X = 20.1000.453,6 / 768.1000 = 11,8 Nip

20 Nm = 11,8 Nip eder.

Veya

iplik numara dönüşüm formülünü kullanarak 20 Nm ipliğin kaç Nip olduğunu hesaplarız.

Nip = Nm.0,905 = 20.0,5905 = 11,8 Nm

Ağırlık Numaralama sisteminde numaralanan iplikler

9000 Metresi 1 Gram gelen iplik 1 Numara Denye’dir. (Nd ) 

1000 Metresi 1 Gram gelen iplik 1 Numara Tex’tir. ( Ntex) 

Bu sistemde Uzunluk sabit ağırlık değişken olduğundan örneğin 9000 metresi 20 gram gelen ipliğin numarası 20 Nd ( Numara Denye ) dir.

Yukarıdaki bilgilere göre;

40 Nd ipliğin Nm olarak numarası bulmak için şu orantıyı yaparız.

9000 metresi 40 gram gelen iplik 40 Nd’dir.

x.1000 metresi 1000 gram gelen iplik kaç Nm’tir.

X= 9000,1000 / 1000,40 = 225 Nm

40 Nd = 225 Nm eder.

Veya

iplik numara dönüşüm formülünü kullanarak 40 Nd ipliğin kaç Nm olduğunu hesaplarız.

Nm = 9000 / Nd = 9000 / 40 = 225 Nm

Emprime baskı elle ve tahta kalıp yardımı ile yapılmaktadır. İpek, yün, alpaka, raşel, saten, polyester, saten ve pamuklu kumaşlara olabilmektedir. Emprime için serigrafi baskı boyaları kullanılmaktadır.

Tahta kalıbını hazırlamak için, baskı alanının boyutu kadar bir kalıp hazırlanıp, bu tahta kalıbın üzerine, gergin olarak ipek döşenmektedir. Hazırlanan bu tahta kalıplara yapılacak olan desenler monte edilerek, kumaşlara tatbik edilir.

Emprime ile baskı yapmak için hazırlanan bu kalıbın üzerine, basılmak istenen logo ya da desenlerin folyosu çıkarılarak, ipek üzerine yerleştirilmektedir. Daha sonra baskı için kullanılan özel serigrafi boyası bunun üzerine dökülerek, rakle ismi verilen ve boyanın kumaş üzerinde yayılmasını sağlayan sıyırıcı materyal yardımı ile kumaşlara baskı işlemine geçilmektedir.

Emprimelerde resim baskısı olamamaktadır. Aynı zamanda bu boya baskı yönteminde renk geçişleri de yapılamamaktadır. Kullanılan renklerin ve kullanılan malzemelerin çeşitliliğine göre emprime kumaşların fiyatları belirlenmektedir.

Avantajı  tüm kumaş türlerine kolaylıkla uygulanabilmesidir. Aynı zamanda baskıda basılan adet miktarı ne kadar çoksa birim başı maliyetlerin düşerek, baskının ekonomik fiyatlarla olmasını sağlamaktadır.

Kullanılan serigrafi boyaları canlı renklerden oluştuğu için uygulandığı kumaşların güzel ve şık görünmesine yardımcı olur. Kullanılan boyalar su bazlı ve organik boya olduğu için insan sağlığına zarar vermez. Bu baskı türü istenen her yüze uygulanabilmektedir.

Bu baskılarda kullanılan serigrafi boyalarının tümü, birinci sınıf kaliteye sahip olup, çevre dostu olan ekolojik boyalardır. Yüksek adetlerde en iyi verim sağlayan boya baskı tekniğidir. Parça ya da dikilmiş olan her tekstil ürününe yapılabilmektedir. Ayrıca diğer baskı yöntemlerine göre en hızlı üretimi sağlayan bir baskı çeşididir. Böylelikle zamandan büyük tasarruf sağlanmaktadır.

Emprime Baskı Çeşitleri

Su bazlı

Sıcak yaldız

Kabartma

Varak

Hologram yaldız

Pigment

Sim baskılar

Su Bazlı Emprime Baskı

Su bazlı baskı için su bazlı boyalar kullanılmakta olup, bu boyalar özel yapıları sayesinde organik olmaktadır. Su bazlı boyalar ağır metal ya da insan sağlığına zarar verecek bir madde içermemektedir.

Su bazlı baskı yapılan kumaşlar, 60 derece sıcaklıkta yıkanabilmektedir. Aynı zamanda diğer baskılara göre su bazlı baskılar daha fazla elastik bir yapıya sahip olmaktadırlar. Bu nedenle polyester film üzerine yapılan su bazlı baskının, kumaşlara yerleştirilmesi de oldukça pratik ve kolay olmaktadır.

Sıcak Yaldız Emprime Baskı

Sıcak Yaldız Baskı çeşidinde, kalıplarda kullanılan folyoların mat kısmı baskı yapılacak olan tarafa, parlak kısmı ise klişeye gelecek şekilde ayarlanmaktadır. Böylelikle hangi renk yaldız arzu edilirse, kalıp folyolarında o renk kullanılmaktadır.

Kabartma Emprime Baskı

Kabartma baskı en çok kullanılan baskı çeşitlerinden biridir. Emprime ile baskı teknikleri içinde özel bir yere sahip olan bu baskı türü, kumaşlara farklı efektler kazandırmaktadır. İstenen desenin kumaşa aktarılması pigment boyar maddelerle baskı gibi olsa da baskının görünüşü kullanılan tekniklerle kabartma şeklinde olmaktadır.

Varak Emprime Baskı

Varak baskı taşıyıcı bir polyester film üzerine özel kaplama makineleri ile boya kaplanarak elde edilmektedir. Varak baskı ilk zamanlarda matbaacılıkta kullanılmış olsa da gelişen teknoloji ile günümüzde tekstil sektöründe de sıklıkla kullanılmaya başlamıştır.

Varak baskılar birçok farklı alanda kullanılabilmektedirler. Tekstil ve matbaacılık haricinde; deri, cam, seramik ve plastik materyallere de varak baskı yapılmaktadır. Varak baskı kullanıldığı kumaşlarda parlak ve metalik efektlerin oluşmasını sağlamaktadır. Varak baskı, tekstil sektöründe altın ve gümüş metalik renklerinin mat, parlak ve yarı mat gibi versiyonları ile sıklıkla kullanılmaktadır.

Hologram Yaldız Emprime Baskı

Hologram yaldız baskı, 2 boyutlu resimlerin tek katmandan oluşan holograma yerleştirilmesi ile yapılmaktadır. Baskının yapıldığı alanların değişik ve farklı renklerde gözükmesini sağlayan bir baskı çeşididir.

Pigment Emprime Baskı

Pigment baskı, tüm dünya genelinde en çok kullanılan baskı çeşitlerindendir. Aynı zamanda pigment baskılar maliyet olarak da en düşük fiyata sahip olmaktadırlar. Pigment baskılarda kullanılan boyalar anorganik, organik, floresan ve metalik tonlara sahip olmaktadır.

Pigment baskılar özellikle pamuklu baskılarda en çok tercih edilmektedir. Pigment baskı sonrasında yıkama gerekmediği için en pratik ve maliyeti düşük baskı çeşitlerindendir.

Sim Emprime Baskı

Tekstil sektöründe sıklıkla kullanılan sim baskı, uygulandığı kumaşlara parlak ve ışıltılı olmak üzere efektler vermektedir. Simler, uygulama esnasında polyester filmler üzerine tutturulmuş, metalik boyalardan oluşmaktadır. Uygulandığı alanlarda hoş bir görüntü elde edilmesini sağlamaktadır. Sim baskı için geniş bir renk yelpazesi bulunmaktadır.

Ambalaj

Medikal steril paketler

Disk paketleri

Çanta

Ev

Temizlik bezleri

Peçete

Masa örtüsü

Yatak örtüsü

Klozet aksesuarları

Pencere gölgelikleri

Çay-Kahve poşeti

Halı

Duvar kaplama

Mobilya arkalıkları

Endüstriyel ve Askeri

Filtre

Taşıma bandı

Kablo izolasyonu

Zımpara ve parlatma malzemeleri

Uyku tulumu

Suni deri

Giyim

Astar

Ayakkabı

Çanta

Eldiven

Elbise izolasyonu

Tela

Hijyen

Çocuk bezi

hijyenik pedler

Kozmetik ürünler

Temizleticiler

İnşaat 

Çatı kaplama

izolasyon

Boru izolasyon

Tren yolu yatakları stabilzasyonu

Kanal ve rezervuar iç koruması

Jeotekstil

Asfalt

Drenaj

Baraj

Havuz

Akarsu bentleri

Golf ve tenis kortları,Suni çim

Erozyon kontrol

Otomotiv

Zemin ve iç kaplama

Hava filtresi

Yağ,filtresi

Döşeme

Bagaj astarı

İç kapı paneli

Ses izolasyonu

Sağlık

Cerrahi maske

Ameliyat elbiseleri

Ameliyat örtüleri

Stril paketleme

Bandaj

Kan ve diyaliz makinelerinde

Tarım

Fidanlık Kaplama

çim koruma

Ürün üzeri kapatma

Kök sarma

Yukarda belirtildiği gibi geniş kullanım alanına sahip dokusuz yüzeyler; kullanım alanına göre yapısında farklı özellikleri barındırmaktadırlar. Bu tür kumaşların sahip olabilecekleri özellikler aşağıda maddeler halinde belirtilmektedir. Kullanım yerine göre belirli bir fonksiyonu yerine getirmede kullanılan dokusuz yüzeyler; belirtilen özelliklerinden bir ya da bir kaçını yapısında taşıyabilecek durumda bulunmalıdır .

1-Gramaj · Emicilik · Filtreleme özelliği

2-Kalınlık · Tutum · Toz tutmazlık

3-Yoğunluk · Pürüzlülük/pürüzsüzlük · Sterilizasyon

4-Gözeneklilik · Su iticilik · Kuru temizlemeye uygunluk

5-Geçirgenlik · Hava şartlarına dayanım · Yıkanabilirlik

6-Mukavemet · İletkenlik/yalıtkanlık · Ütülenebilirlik

7-Uzama · Antibakteriyel özellik · Boyanabilirlik

8-Esneklik · Alev dayanımı · Renk Haslığı 

Ağızlık açma sistemleri içinde en üst seviyeyi jakarlı ağızlık açma makineleri temsil etmektedir. Bu makinelerde en karmaşık desenleri, resimleri veya manzaraları dokuyabiliriz. Bu geniş desenleme imkânı, sistemin çok fazla sayıda çözgü ipliğine ayrı olarak hareket verebilmesinden kaynaklanmaktadır. Jakar sistemi diğer sistemlere oranla değişik bir yapı gösterir. Eksantrik, armür sisteminde ağızlığın oluşumu için çözgü ipliklerine çerçeve gruplarınca hareket verilir. Jakar sisteminde ise ağızlığın oluşumu için platinlere bağlı malyon gruplarıyla kumanda edilir. Bu nedenle jakar sistemi desen yapma olanakları açısından eksantrik ve armür sistemlerine göre çok büyük desen gruplarının dokunmasına imkân sağlamaktadır.