Kumaşların deniz suyu ile temaslarında gösterebilecekleri renk değişimini ve kirletmeleri belirlemek amacıyla yapılır.( TS 397 EN ISO 105-E02 ) Her çeşit ve yapıdaki tekstil mamulü deniz suyu içerisinde bekletilerek, nüfuz eden çözeltiyle rengindeki solma ve refakat kumaşını lekeleme derecesi belirlenmektir. Özellikle mayoluk kumaşlar ve yazlık giysiler için önemlidir. 

 

Kullanılan Malzemeler

 

Persipirometre cihazı

 

Etüv (sıcaklığı 37 ± 2 oC’ye ayarlanabilen)

 

NaCl çözeltisi

 

12,5 kPa basınç uygulayan ağırlık

 

Refakat bezleri

 

Çok lifli refakat kumaşı (multifibre) veya iki adet tek lifli refakat bezi (biri boyanmayan kumaş, polipropilen)

 

Cam veya akrilik reçine plaka, Gri skala.

 

Numune Hazırlama

 

10 cm x 4 cm boyutlarında bir test numunesi yine 10 cm x 4 cm boyutlarındaki çok lifli refakat bezine kısa kenarlarından birisi boyunca, ön yüzleri birbirine bakacak şekilde dikilir.

 

Tekstil mamulü iplik veya açık elyaf ise refakat bezlerinin kütlesinin yaklaşık yarısı kadar kütlede iplik veya lif alınır.

 

10 cm x 4 cm boyutlarındaki çok lifli refakat bezi ve aynı boyutlarda boyanmayan kumaş arasına konularak dört kenarı boyunca dikilir.

 

Deneyin yapılışı

 

Öncelikle NaCl çözeltisi hazırlanır.

 

Bunun için 30 g NaCl tartılır.

 

Bir behere alınır ve destile su içerisinde bir baget yardımıyla karıştırılarak çözülür, ardından balona aktarılır.

 

Balona aktarma işlemi sırasında bagetten bu şekilde yardım almak, çözeltinin kenarlara veya etrafa değil doğrudan balonun için akmasını sağlar. Beherin dibi destile su ile çalkalanarak balona eklenir ve çözelti 1 litreye tamamlanır.

 

Deney numunesi, içerisinde oda sıcaklığında NaCl çözeltisi bulunan düz zeminli bir kap içerisine konulur ve tamamen ıslatılır.

 

Test numunesi iki cam veya akrilik reçine plaka arasına yerleştirilir.

 

 

 

 

 

 

Persipirometre cihazına bir defada, aralarına plaka yerleştirilmek suretiyle en fazla on adet numune yerleştirilebilir.

 

Numune sayısı az olsa da cihaza on adet plaka konulabilir.

 

Daha sonra 12,5 kPa basınç uygulayan ağırlık konulur ve vidalar sıkıştırılır.

 

Daha önceden 37oC’ye ısıtılmış etüv içerisine konularak 4 saat bekletilir.

 

Süre sonunda her bir test numunesi açılır ve kısa kenarı hariç diğer dikişleri sökülerek birbirinden ayrılır.

 

60oC’yi aşmayacak sıcaklıktaki havada kurutulur.

 

Her numunenin renk solması ve refakat bezlerine renk akması gri skala ile değerlendirilir.

 

Numunenin renk değişim derecesini ve numune kumaşın refakat kumaşını kirletme derecesini tespit etmek amacıyla 2 ayrı gri skala kullanılmaktadır.

 

Her iki skalada da 1 en kötü değer 5 en iyi değer olmak üzere 9 ayrı değer bulunmaktadır.

 

(1- 1/2- 2- 2/3-3 3/4- 4 - 4/5- 5). Değerlendirme işlemi D65 gün ışığı altında ve 45 oC lik eğime sahip gri renkli bir yüzey üzerinde yapılır.

 

Lekelenme derecesinin tayini için, test sonucu lekelenen materyal boyanmamış orijinal kumaşla yan yana konulur ve aralarındaki fark gri ölçekteki farklarla karşılaştırılır.

 

Renk değişim derecesinin tayini için ise; teste tabi tutulan numune orjinal numuneyle yanyana konur ve yine aralarındaki fark gri ölçekteki farklarla karşılaştırılır.

 

 

 

 

 

İnsan vücudunun fazla terleyen kısımlarında önemli renk değişiklikleri oluşabilir ve başka ürünleri kirletebilir.

Tere karşı renk haslığı tespitinin amacı boyalı ve baskılı tekstil mamüllerinin insan teri ile karşılaştıklarında, renklerinde meydana gelebilecek değişikliklerin ve beyaz giysilere renklerinin akmasının (lekelenmesinin) belirlenmesidir.( TS EN ISO 105-E04 )

 

Kullanılan Malzemeler

 

Çelik kaplar (Özellikleri: Paslanmaz veya cam)

 

Cam tüpler (25 mm çapında)

 

Perkloretilen, Etüv, Ph metre

 

Refakat bezleri(multifiber)

 

Gri Skala

 

Test Cihazı (Özellikleri: Paslanmaz çelikten, 5 kg ağırlığında, 60 mm x 115 mm alanı kapatacak yüzeyde ve numunelere 12,5 kPa basınç uygulayabilecek levhalar ve aynı boyutlarda numunelerin arasına yerleştirileceği cam veya akrilik levhalardan oluşan düzenek).

 

Asidik Deney Çözeltisi

 

Aşağıdaki gibi hazırlanmalıdır.

 

0.5 g/l Histidin (C6H9O2N3·HCl·H2O)

 

2.2 g/l Sodyum Dihidrojen Ortafosfat Dihidrat (NaH2PO4·2H2O)

 

5 g/l Sodyum Klorür (NaCl) tartılarak saf su içerisinde çözülür ve 0,1 mol/l sodyum hidroksit ile PH 5,5’e ayarlanır.

 

Bazik Deney Çözeltisi: Aşağıdaki gibi hazırlanmalıdır.

 

0.5 g/l Histidin (C6H9O2N3·HCl·H2O)

 

2.5 g/l Disodyum Hidrojen Ortafosfat dihidrat(Na2HPO4·2H2O)

 

5 g/l Sodyum Klorür

 

tartılarak saf su içerisinde çözülür ve 0,1 mol/l sodyum hidroksit ile pH 8’e ayarlanır.

 

 

Numune Hazırlama

 

 

Deneyde kullanılacak olan kumaş numunesi ve iki adet multifiber refakat bezi 100 mm x40 mm boyutlarında hazırlanır.

 

Daha sonra deney numunesi iki refakat bezinin arasına yerleştirilerek kısa kenarlarından biri boyunca dikilir.

 

Deneyin Yapılışı

 

Önceden hazırlanmış deney numunelerinden biri bazik çözeltinin içerisine diğeri asidik çözeltinin içerisine atılarak oda sıcaklığında 30 dakika bekletilirler.

 

Numuneler çözeltiden çıkarılırlar ve numuneler üzerindeki fazla çözelti sıvısı akıtılır.

 

Numuneler orijinal ağırlıklarının 2 – 2,5 katı olması sağlanır.

 

Numuneler daha sonra düzgün bir şekilde ayrı ayrı iki cam levha arasına yerleştirilir.

 

Cam levhalar arasına yerleştirilmiş olan numuneler ayrı ayrı deney cihazlarına yerleştirilerek üzerlerine 5 kg’lık ağırlıklar konularak 12,5 kPa basınç uygulanması sağlanır.

 

Cihazlar daha sonra dikey bir şekilde etüve konularak 37 ˚C’de 4 saat bekletilir.

 

Süre sonunda cihazlar etüvden çıkarılarak deney numuneleri ile refakat bezleri birbirinden ayrılır ve serbest halde 60˚C’yi aşmayan bir sıcaklıkta kurutulur.

 

Numunelerdeki renk değişimi ve refakat bezlerine akma ve solma gri skala ile değerlendirilir.

 

Test edilen numunenin sürtme bezini lekelemesi Gri skala kullanılarak kontrol edilir ve değerlendirilir.

 

Sürtme haslığı testi için 2 çeşit gri skala kullanılmaktadır.

 

Bir tanesi 5 ölçeklidir.

 

En düşük haslık değeri 1, en yüksek haslık değeri ise 5’tir. Diğer gri skala ise 9 ölçeklidir.

 

Bu skalada da en düşük ve en yüksek haslık değerleri 5 ölçekli skalada olduğu gibidir.

 

Ancak her bir değer arasında ara değerler bulunmaktadır.

 

Bu yüzden daha hassas ölçümler yapılabilmektedir. 9 ölçekli gri skalada haslık değerleri aşağıdaki şekildedir.

 

1 En düşük haslık değeri

 

1-2

 

2

 

2-3

 

3

 

3-4

 

4

 

4-5

 

5 En yüksek haslık değeri